Wolberg Aleksander Adam

Wolberg Aleksander Adam (1869–1946), przemysłowiec, radny miejski, działacz społeczny, oświatowy i charytatywny. Ur. 23 X 1869 w Częstochowie, był synem → Pawła i Fryderyki z Kempnerów.

W 1891 ukończył Wydział Chemiczny Politechniki w Zurichu (ze specjalnością chemik farbiarz), później uzyskał też stopień doktora chemii. Po powrocie do Częstochowy, od ok. 1897 zajmował stanowisko dyrektora Fabryki Papieru Kolorowego. W 1899 wraz z → Józefem Imichem uruchomił zakład chemiczny, który nosił nazwę Fabryka Farb „Zawodzie” (później Częstochowska Fabryka Farb „Zawodzie”); od ok. 1904 współwłaścicielem fabryki był → Ludwik Karpf. W 1909 podczas → Wystawy Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie fabryka ta otrzymała za swoje wyroby srebrny medal. Wolberg był działaczem oświatowym: należał do komitetu szkolnego, który w 1896 uzyskał zgodę na otwarcie szkoły Talmud Tora (przy ul. Garncarskiej 6/8). W 1906 był członkiem Komitetu Szkoły Polskiej, który doprowadził do utworzenia I Polskiego Gimnazjum w Częstochowie. W 1908–13 należał do komitetu budowy → Szpitala → Towarzystwa Dobroczynności dla Żydów (TDdŻ) na Zawodziu w Częstochowie (wspierał budowę datkami finansowymi). W tym okresie był członkiem zarządu TDdŻ. Wspomagał finansowo schronisko dla paralityków, a także Dom Starców i Sierot im. Miny Werde. W 1915–18 był członkiem Komitetu Głównego → „Doraźnej Pomocy”; od 1914 wspomagał „Doraźną Pomoc”, systematycznie odprowadzając (w formie podatku) pewne kwoty na jej rzecz. W 1917 wszedł (w wyborach kurialnych) do Rady Miejskiej (RM); pracował tam w komisji żywnościowej (kierował biurem i księgowością oraz sprawował nadzór nad wypiekiem chleba w piekarniach). W latach 30., podczas wyborów samorządowych, zasiadał (nominowany przez wojewodę kieleckiego) w obwodowej komisji wyborczej. Od 1909 był członkiem zarządu (sekretarzem) Towarzystwa Muzyczno-Literackiego → „Lira”. W 1915 za namową żony otworzył → teatr letni „Apollo” (na zapleczu należącej do rodziny kamienicy przy I Alei 12). Był patriotą polskim, świadczy o tym jego postawa podczas wojen toczonych przez Polskę w 1919–21: w 1919 uczestniczył w kwestach na rekruta polskiego, a w czasie wojny z Rosją bolszewicką składał ofiary finansowe na rzecz Komitetu Niesienia Pomocy Żołnierzowi Polskiemu (który działał przy gminie żydowskiej). Wolberg wspomagał oddział częstochowski Komitetu Pomocy Studentom Żydom „Auxilium Academicum Judaicum”; w 1923 podczas częstochowskiego „dnia znaczka” na rzecz budowy Domu Akademickiego w Warszawie przekazał 200 kg farby. Podczas kryzysu gospodarczego w latach 30., od 1931 przeznaczał miesięcznie na rzecz bezrobotnych w Częstochowie pewną sumę pieniędzy. W 1939 mieszkał przy II → Alei 35 (wcześniej przy ul. Strażackiej 13). Przeżył okupację niemiecką. W 1945 odzyskał fabrykę (w 1940 przejętą przez Niemców) i kierował nią do śmierci (w 1950 została upaństwowiona). Od 1945 mieszkał przy ul. Dąbrowskiego 9. Wolberg był autorem książki Obwiniam prasę polską! Historia tzw. rewolucji okresu 1905–1907 oraz uwagi o obecnej polityce kraju (Lwów – Częstochowa 1910). Zm. 24 X 1946 w Częstochowie, pochowany został na miejscowym cmentarzu Kule, kwatera 38, rząd 6, grób nr 1).

Jego żoną była Zofia z Karpfów (20 VIII 1880 Aleksandrów–), córka Karola i Karoliny z Morów, siostra → Ludwika Karpfa, działaczka społeczna, która w 1927 z listy Bezpartyjnej Inteligencji Żydowskiej kandydowała do RM (lecz bez powodzenia). Mieli czworo dzieci: Frydrycha Juliusza (1909–1910), → Stanisława Józefa, Anielę Franciszkę (1907–), która w roku akademickim 1924/25 studiowała na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, Pawła Karola (1918–), absolwenta I Państwowego Gimnazjum i Liceum im. H. Sienkiewicza w Częstochowie (matura 1936). Wnuczką Wolberga była Krystyna Kabzińska (1937–1998), lekarka.

Żydzi częstochowscy. Słownik biograficzny, pod red. J. Sętowskiego, Częstochowa 2020.