Chajutin (Hajutin) Szymon Szmerka

Chajutin (Hajutin) Szymon Szmerka (ok. 1872–1929), działacz spółdzielczy i sportowy. Ur. w Moskwie, był synem Joela Wulfa i Dobry Elki z Wileńczyków.

Chajutin do Częstochowy przybył po 1907 z Mińska Litewskiego (Mińsk). W czerwcu 1919 był współzałożycielem, później członkiem zarządu spółdzielni „Achdus” w Częstochowie. Był rzecznikiem odrodzenia fizycznego Żydów, znanym działaczem sportowym, należał do zarządu Częstochowskiego Klubu Sportowego → „Warta”. W 1925 był wiceprezesem, a od 1926 do stycznia 1929 pełnił funkcję prezesa → Żydowskiego Towarzystwa Gimnastyczno-Sportowego (ŻTGS) w Częstochowie. Przez pewien czas był związany z Klubem Sportowym → „Jordania”. Chajutin, jak podaje „Express Częstochowski’ (1929, nr 20), był „entuzjastą, fanatykiem fizycznego odrodzenia Żydów [...] z wielką ofiarnością czasu czynił wszystko, aby ŻTGS utrzymywało się na powierzchni, jego energia działała cuda, wydobywała pieniądze spod ziemi, wyładowywała się w mnóstwie projektów”. M.in. dzięki jego inicjatywie przy ŻTGS utworzono orkiestrę. W 1926 ukończył kurs sędziów piłkarskich zorganizowany przez Polski Związek Piłki Nożnej. Chajutin był też działaczem społecznym i kulturalnym, jako miłośnik sztuki żydowskiej angażował się w działalność teatru żydowskiego w Częstochowie. W 1922 należał do założycieli, a później był członkiem zarządu oddziału częstochowskiego Komitetu Pomocy Studentom Żydom „Auxilium Academicum Judaicum”. Angażował się też w działalność syjonistyczną. Mieszkał przy ul. Dąbrowskiego 3a. Zm. 22 I 1929 w Częstochowie, pochowany został na miejscowym cmentarzu żydowskim.

Miał żonę Basię Bertę z Uzlauerów i pięcioro dzieci: córkę Bajlę i synów: Abrama (4 XI 1895 Mińsk Litewski–), który ukończył pięć semestrów akademii wojskowej, pracował jako nauczyciel w Częstochowie, od końca 1914 brał udział w kwestach na rzecz → „Doraźnej Pomocy”, od 1918 był współorganizatorem imprez kulturalnych na rzecz niezamożnych studentów żydowskich z Częstochowy; Władysława Wolfa (5 V 1903 Częstochowa–), który jako ochotnik brał udział w wojnie z Rosją bolszewicką 1919–21 w szeregach 4 baterii 7 pułku artylerii polowej, w latach 30. był podporucznikiem artylerii rezerwy (ze starszeństwem od 1 I 1931), pracował w Częstochowie jako urzędnik (mieszkał przy ul. Ogrodowej 10); Mirona (1907 Mińsk Litewski–), przemysłowca w Częstochowie; Jerzego (1921 Częstochowa – 1943?), absolwenta Liceum im. Traugutta (matura 1938), studenta szkoły aktorskiej, który po likwidacji dużego getta w Częstochowie (we wrześniu i październiku 1942) należał do oddziału leśnego Armii Krajowej na terenie Kielecczyzny, tam zginął.

Eligiusz Małolepszy, Kultura fizyczna i przysposobienie wojskowe w Częstochowie i powiecie częstochowskim w latach 1918–1939, Częstochowa 1996, s. 60, 74, 75; Jerzy Mizgalski, Tożsamość polityczna polskich Żydów w XIX i XX wieku na przykładzie Częstochowy, Częstochowa 2008, s. 164; Juliusz Sętowski, Z dziejów Żydowskiego Towarzystwa Gimnastyczno-Sportowego w Częstochowie (1915–1933), [w:] Tożsamość a stereotypy. Żydzi i Polacy, red. J. Mizgalski i M. Soja, Częstochowa 2014, s. 260, 261, 262 (tu nota biograficzna); Z dziejów Żydów w Częstochowie, pod red. Z. Jakubowskiego przy współpracy S. Podobińskiego, Częstochowa 2002, s. 242; „Traugutt”. II Liceum Ogólnokształcące im. Romualda Traugutta w Częstochowie 1920–2010, red. J. Sętowski, Częstochowa 2010, s. 235 (dotyczy synów); – „Częstochower Cajtung” 1929, nr 4, s. 1, 5; „Express Częstochowski” 1929, nr 19, s. 3, nr 20, s. 2 (wspomnienie), nr 21, s. 3; „Goniec Częstochowski” 1914, nr 311, s. 2 (dotyczy syna Abrama), 1918, nr 193, s. 3 (dotyczy syna Abrama), 1920, nr 249, s. 3 (dotyczy syna, Władysława); „Nasz Przegląd” 1929, nr 26, s. 9 (nekrolog); „Nasz Świat” 1958, nr 1 (13), s. 18 (dotyczy syna, Jerzego); – Rocznik oficerski rezerw 1934, reprint, Warszawa – Londyn 2003, s. 148, 619; – „Rocznik Muzeum w Częstochowie” 1989, z. 2, s. 135; – Archiwum Państwowe w Częstochowie, zespół nr 1, sygnatura 8831 (dotyczy syna Abrama); Urząd Stanu Cywilnego w Częstochowie, akt zgonu nr 29/1929; – Materiały (genealogiczne dotyczące rodziny Chajutinów) w zbiorach Ośrodka Dokumentacji Dziejów Częstochowy Muzeum Częstochowskiego.