Towarzystwo Dobroczynności dla Chrześcijan

Towarzystwo Dobroczynności dla Chrześcijan, utworzone w sierpniu 1899 m.in. przez → Kazimierza Szwedego, → Teofila Fiszera, → Ignacego Tomczyka, → Piotra Dębskiego. W 1914 liczyło 403 członków. Towarzystwo Dobroczynności dla Chrześcijan (TDdCh) wyznaczyło 20 obwodów opiekuńczych w mieście, ustanowiło stałą pomoc lekarską dla osób biednych, rozdzielało wśród nich żywność, odzież i węgiel. Do 1914 założono osiem ochronek, a w 1916–27 kolejne cztery. W 1901 utworzono → Przytułek dla starców i kalek. Prowadzono sekcje: doraźnej pomocy dla ubogich i chorych, kolonii letnich, pośrednictwa pracy, przeciwżebraczą (która przekształciła się w → Towarzystwo Przeciwżebracze). Przy Towarzystwie w 1905 utworzono izby zajęć dla dziewcząt (gdzie uczono haftu i szycia bielizny) oraz chłopców (uczono tam tokarstwa i stolarstwa), funkcjonowały biblioteka i tania kuchnia. W 1903–11 prowadzono dom letniskowy w Kamienicy Polskiej, każdego roku przebywało tam na koloniach letnich 50–100 dzieci. Wypoczywały one też w okolicznych majątkach ziemskich. Bezpłatnej pomocy lekarskiej udzielali lekarze: → Władysław Biegański, Stanisław Sękowski, → Józef Marczewski, → Leon Wasilewski, → Karol Rożkowski, → Stanisław Nowak. W 1912 wybudowano → dom TDdCh przy ul. → Staszica 3 (obecnie 5); utworzono tam m.in. → bursę szkolną im. S. Staszica dla niezamożnej męskiej młodzieży gimnazjalnej. W 1916 w skład zarządu wchodzili: ks. → Marian Fulman (prezes), Józef Górski (wiceprezes), → Henryk Jabłoński (sekretarz), → Józef Grygosiński (skarbnik), Justynian Zieliński (bibliotekarz), Zenon Glice (gospodarz), ks. → Wacław Kneblewski (przewodniczący sekcji kolonii letnich). Prezesami TDdCh byli kolejno: Władysław Biegański (1900–02), → Stanisław Biernacki (1901–02), → Jan Gryżewski (1902–06), → Władysław Kozłowski (1906–07), → Karol Wolfke (1907–09), Stanisław Markowski (1909–15), ks. M. Fulman (1915–18), → Antoni Januszewski (1918–29), ks. → Bolesław Wróblewski (1929–39). Do czołowych działaczy należeli: ks. W. Kneblewski, J. Grygosiński, → Leon Mońkowski, Władysław Przygodzki, → Maksymilian Paciorkowski.

Jan Związek, Dzieje Towarzystwa Dobroczynności dla Chrześcijan w Częstochowie (1921–1939),„Biuletyn”. Instytut Filozoficzno-Historyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie 1999, nr 21, s. 25, 26, 32, 33; – Handlowiec. Kalendarz dla spraw handlu i przemysłu m. Częstochowy na 1914 r., [Częstochowa 1914?], s. 290–291; Rocznik częstochowski. Kalendarz na rok 1903 wydany na korzyść Towarzystwa Dobroczynności dla Chrześcijan w Częstochowie, Częstochowa 1903, s. 88–90; – „Goniec Częstochowski” 1916, nr 111, s. 4, 1931, nr 49, s. 18; „Nad Wartą” 1989, nr 9, (F. Sobalski), s. 8.