Plucińska Weronika Natalia

Plucińska Weronika Natalia (1899–1943), nauczycielka, działaczka społeczna i niepodległościowa. Ur. 1 II 1899 w Warszawie, była córką Bolesława (ok. 1865–1937) i Matyldy (1866–1943) z Wajrychów, działaczki → Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW), która została zamęczona przez Niemców podczas przesłuchania, siostrą Bolesława, Władysławy (1891–1943), która pracowała w aptece, Zofii (1897–1943), urzędniczki; obie siostry należały do konspiracji NOW w Częstochowie, po aresztowaniu i przesłuchaniach wywiezione do obozu koncentracyjnego Auschwitz (Oświęcim), gdzie zginęły.

Na początku XX w. rodzina Plucińskich przeniosła się z Warszawy do Częstochowy (zamieszkali przy ul. św. Jadwigi 129). P. od 1925 pracowała jako nauczycielka w 7-klasowej Publicznej Szkole Powszechnej nr 8 (przy ul. Równoległej 12) w Częstochowie. Uczyła religii, języka polskiego, rachunków, geografii, rysunków, robót ręcznych, śpiewu, gimnastyki, wraz z Otylią Chmurską prowadziła też bibliotekę nauczycielską. W okresie od 1933 do 1 X 1939 uczyła w 4-klasowej Powszechnej Szkole Podstawowej w Kawodrzy Górnej, później przeniesiono ją do szkoły w Kawodrzy Dolnej, skąd 1 III 1940 powróciła do poprzedniej placówki; pracowała tam do 1943. Była współzałożycielką Szkolnego Koła Towarzystwa Popierania Budowy Publicznych Szkół Powszechnych, założycielką szkolnego koła → Polskiego Czerwonego Krzyża (PCK). Wcześniej związana z Obozem Wielkiej Polski, wraz z siostrami i matką w czasie okupacji niemieckiej udzielała schronienia poszukiwanym działaczom politycznym. Wkrótce mieszkanie Plucińskich stało się lokalem konspiracyjnym NOW. 15 III 1942 udzielono tam schronienia rannemu w starciu z Niemcami Sewerynowi Marciniakowi „Jarży” (który wkrótce zmarł i został pochowany w ogrodzie przy domu Plucińskich). W mieszkaniu tym uruchomiono drukarnię NOW; drukowano pismo „Alarm”, a Plucińskie wykonywały wiele prac: przepisywały artykuły, pomagały składać numery pisma, prowadziły nasłuch radiowy, kolportowały też przywożoną z Warszawy „Walkę”; m.in. przekazywały do Klasztoru Jasnogórskiego. W nocy z 23 na 24 IX 1943 Niemcy natrafili w mieszkaniu Plucińskich na elementy drukarni (powielacze, maszynę do pisania, matryce i materiały redakcyjne), a w otoczeniu domu znaleźli zakopane słoje z zaszyfrowanymi materiałami oraz zwłoki S. Marciniaka. Plucińska została aresztowana wraz z siostrami i matką. Więziono je na Zawodziu w Częstochowie, a brutalnie przesłuchiwano w siedzibie gestapo (przy ul. Kilińskiego 10). Mimo wielokrotnego katowania nie ujawniły żadnych informacji mogących zdekonspirować żołnierzy NOW. Wywieziona do obozu koncentracyjnego Auschwitz (Oświęcim), zginęła 1 XII 1943. Symboliczna inskrypcja znajduje się na cmentarzu św. Rocha w Częstochowie na pomniku Skrzydła Pamięci (w pobliżu kościoła). W 2013 przy ul. Jadwigi w pobliżu miejsca, gdzie mieszkała rodzina Plucińskich ustawiono pamiątkową tablicę.

Tomasz Szczygłowski, „Weronika Natalia Plucińska 1899–1943”, Częstochowa 2011 (maszynopis w zbiorach Ośrodka Dokumentacji Dziejów Częstochowy Muzeum Częstochowskiego).