Plucińska (Plucińska-Zembrzuska) z Respondków Janina

Plucińska (Plucińska-Zembrzuska) z Respondków Janina (1922–87), artystka malarka, metaloplastyczka. Ur. 22 VI 1922 w Częstochowie, była córką Romualda Respondka, stolarza, i Józefy z Fertnerów, która pochodziła z rodziny o silnych tradycjach artystycznych sięgających XVIII w.: pradziadkiem jej był rzeźbiarz Piotr Fertner (pierwszy z rodu, który osiadł w Częstochowie), a dziadkiem Jan Fertner, kontynuujący tradycje rzeźbiarskie w rodzinie.

Talent odziedziczony po przodkach rozwijała na lekcjach rysunku pobieranych w czasie okupacji niemieckiej u częstochowskich artystów → Władysława Rudlickiego oraz → Stanisława i → Wojciecha Barylskich. Tuż po wojnie uczęszczała na zajęcia w częstochowskiej Szkole Sztuk Pięknych oraz do ogniska plastycznego, gdzie miała styczność m.in. ze S. Barylskim, → Wandą Wereszczyńską, → Władysławem Wagnerem. Od 1946 związana była z Klubem Sztuk Pięknych → „Zachęta”. Nie ukończyła żadnej szkoły plastycznej, a twórczość jej wynikała głównie z potrzeby serca. Swoich prac nie sprzedawała i nie tworzyła na zamówienie. W twórczości artystki dominowało malarstwo. Malowała farbami olejnymi, akwarelami, temperą, tuszem, tworzyła także collage oraz lito-collage. Wyjątkowe są prace wykonane na gazetach gwaszem. Doskonale opanowała też metaloplastykę, tworząc niezwykłe aluminiowe reliefy. Dzieła jej w większości przedstawiają postacie ludzkie, głównie kobiece, często pojawia się motyw Piety. Tematy cyklów jej prac inspirowane są człowiekiem: Macierzyństwo, Baby, Żałobnice, Świątki ludowe, Moje epitafium, Uścisk miłości, Golgota. Człowiek i jego wewnętrzne przeżycia były szczególnym obiektem jej zainteresowania. Inspirowały ją dzieci i ich dojrzewanie. W pracach artystki pojawiają się często jej własne potomstwo oraz ważni dla niej mężczyźni. Pierwszy raz dzieła artystki eksponowano w 1947, później wystawiano je wielokrotnie w wielu muzeach i galeriach w Polsce. W 1957–86 brała udział w ponad 100 wystawach indywidualnych i zbiorowych, m.in.: w Częstochowie, Warszawie, Bytomiu, Kielcach, Radomiu, Bielsku-Białej, Rybniku, Krakowie, Przemyślu i Wrocławiu. Uczestniczyła we wszystkich Wojewódzkich Przeglądach Plastyki Amatorskiej w Częstochowie (1976, 1978, 1980, 1982, 1984). W 1981–86 jej prace prezentowane były na wystawach Częstochowskich Stowarzyszenia Plastyków Nieprofesjonalnych. W zbiorach Muzeum Częstochowskiego znajduje się spora część jej twórczości. Prace zdobią też kolekcje prywatne. Pracowała w Spółdzielni Poligraficznej „Udziałowa” jako rysowniczka-retuszerka. Zm. 26 IV 1987 w Częstochowie, pochowana została na cmentarzu św. Rocha, w sektorze 20, rząd 3, grób nr 10.

Jej pierwszym mężem (od 1941) był Kazimierz Pluciński (–1956), muzyk, organista, kompozytor. W małżeństwie z nim miała sześcioro dzieci (które po wczesnej śmierci męża wychowywała sama): Elżbietę (1942–), Annę, zamężną Szwedowską (1944–), Adama (1945–2002), Lecha (1949–), Halinę (1951–) oraz Marię (1954–). Powtórnie wyszła za mąż (w 1970) za → Witolda Zembrzuskiego (1892–1975), przewodnika turystycznego, działacza → Polskiego Towarzystwa Turystyczyno-Krajoznawczego (PTTK), który dbał o rozwój twórczości żony, pomagał w organizowaniu wystaw, umożliwiał zwiedzanie muzeów i galerii.

Retrospektywna wystawa malarstwa Janiny Plucińskiej-Zembrzuskiej, Muzeum Okręgowe w Częstochowie, Częstochowa 1988; – Malarstwo i grafika. Janina Plucińska-Zembrzuska, Biuro Wystaw Artystycznych, Częstochowa 1986; – Retrospektywa i przemyskie pejzaże, Wystawa Janiny Plucińskiej-Zembrzuskiej, Muzeum Okręgowe w Przemyślu, Przemyśl 1977; – informacje córki, Anny Szwedowskiej z Częstochowy; – odpis z inskrypcji nagrobnej.