Organizacja Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (OM TUR)

Organizacja Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (OM TUR), socjalistyczna organizacja młodzieżowa utworzona w 1926 przez działaczy związanych z → Towarzystwem Uniwersytetu Robotniczego (TUR). Prowadziła działalność ideowo-wychowawczą i kulturalno-oświatową wśród młodzieży robotniczej, uczestniczyła w akcjach politycznych → Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). Ze względu na radykalizację nastrojów w OM TUR i tendencje do współdziałania z komunistami rozwiązana w 1936. W 1944 reaktywowana, w 1948 weszła w skład Związku Młodzieży Polskiej. W Częstochowie OM TUR rozwijała się wolno (w 1928 liczyła 85 członków). Intensywniejsza działalność przypadła na okres 1931–36, odnotowano wówczas wzrost szeregów partyjnych (w 1932 – 160 osób). Nastąpiła radykalizacja postaw członków, żądano powrotu do rewolucyjnych tradycji PPS. Omturowcy próbowali utworzyć dzielnicę partyjną niezależną od Okręgowego Komitetu Robotniczego (OKR) PPS. W 1933 i 1934 częstochowski OKR PPS krytykował poczynania miejscowej OM TUR, obawiając się przenikania wpływów komunistycznych do tej organizacji. W 1936 w sześciu sekcjach OM TUR skupionych było 300 osób. Przy organizacji działał Robotniczy Teatr Amatorski (ze względu na wpływy komunistyczne, został on rozwiązany decyzją zarządu okręgowego TUR). Mimo decyzji o rozwiązaniu z 1936, reorganizacja częstochowska OM TUR funkcjonowała do początków 1938. Przed zreformowaniem liczyła ona 1046 członków. Pracami OM TUR kierowali Leon Bruś i Leon Żarski. We władzach centralnych OM TUR zasiadał → Marian Federak. Czołowymi działaczami byli Marian Niemeczek i Tomasz Górecki. Broniąc się przed wpływami komunistycznymi, rozwiązano dwa koła OM TUR i usunięto 50 członków. W czerwcu 1937 w zlocie częstochowskiej OM TUR w Gnaszynie wzięło udział 300 osób. W 1938 częstochowscy omturowscy przeszli do PPS, TUR, KZMP. W lutym 1945 podjęto prace nad reaktywacją organizacji; zaczęły powstawać koła OM TUR wśród młodzieży robotniczej. Początkowo życie organizacyjne skupiało się głównie w świetlicach, później działalność rozszerzono, m.in. organizując rozgrywki sportowe. Propagowano ideę spółdzielczości – młodzież prowadziła kilka gospodarstw ogrodniczych, dla członków OM TUR organizowano praktyczne kursy m.in. księgowości, towaroznawstwa. Przewodniczącym Zarządu Miejskiego OM TUR był Adam Kohn, a czołowymi działaczami → Jerzy Kośmider i Franciszek Grabiński. W maju 1948 częstochowska OM TUR znalazła się w Komitecie Jedności Organizacji Młodzieżowych, a wkrótce wraz ze Związkiem Walki Młodych, Związkiem Młodzieży Demokratycznej i Związkiem Młodzieży Wiejskiej Rzeczypospolitej Polskiej „Wici” utworzyła → Związek Młodzieży Polskiej.

Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Leksykon historii Polski, Warszawa 1995, s. 1063; Janusz Kołodziejski, Organizacje młodzieży robotniczej w Częstochowie w latach 1945–1984, [w:] Materiały z konferencji popularno-naukowych WOKI KW PZPR, t. VII, Częstochowa 1985, s. 279, 280; Tomasz Mielczarek, „Życie polityczne robotników częstochowskich 1918–1939”, Warszawa 1988 (maszynopis w zbiorach Biblioteki Publicznej w Częstochowie), s. 252, 253, 254, 258; – „Głos Narodu” 1945, nr 89, s. 3, nr 176, s. 3.