Gimnazjum Żeńskie Stowarzyszenia „Nauka i Praca”

Gimnazjum Żeńskie Stowarzyszenia „Nauka i Praca”, koncesję na prowadzenie gimnazjum Stowarzyszenie „Nauka i Praca” (założone przez bezhabitowe Zgromadzenie SS. Najświętszego Imienia Jezus) odkupiło w 1922 od → Gimnazjum Żeńskiego Tekli Busz. Była to szkoła humanistyczna na niepełnych prawach gimnazjum państwowego, mieściła się przy ul. Jasnogórskiej 24 (obecnie lokal Szkoły Muzycznej), zajmowała pomieszczenia na I i II piętrze, posiadała sześć sal lekcyjnych, salę gimnastyczną, kaplicę oraz bibliotekę (która w 1929 liczyła 300 tomów, w 1939 już niemal 3 tys.). W gimnazjum działały Sodalicja Mariańska oraz Samopomoc Szkolna. Przy gimnazjum funkcjonowała szkoła powszechna oraz (od 1926) internat. W 1926 grono nauczycielskie stanowili: Wiktoria Dylewiczówna (religia i roboty), → Franciszek Gollenhofer (historia), Stanisława Gostomska (matematyka), Zofia Kamieńska (język polski i język francuski), Jadwiga Klicka, Leon Kornaś (język polski), Kazimiera Kornasiowa (łacina), Wanda Kossowówna (gimnastyka), Wacław Łagodziński (rysunki), Sabina Niedźwiedzka (geografia), Zofia Niedźwiedzka, Amelia Pietkiewiczówna (matematyka), Eugeniusz Proszowski (fizyka i chemia), Kazimiera Stępkowska (przyroda i higiena), → Ludwik Wawrzynowicz (muzyka), ks. → Władysław Wesołowski, Julia Wajsówna (historia), Anna Wojtulewiczówna (rysunki), → Karol Wolfke (chemia), → Józef Kluczewski, Aniela Grudowska. W 1922–39 uczyli także: ks. Jan Tomaszewski (prefekt), ks. Franciszek Gryglewicz (prefekt), Bolesława Chodynicka (język polski, propedeutyka filozofii), Maria Gollenhofer (język francuski), Maria Kabanowska (historia, nauka o Polsce współczesnej), Zofia Nowakowska-Barańska (łacina), Maria Piotrowska (język francuski), Rozalia Smoleńska (język francuski), Antoni Kuczerkiewicz (chemia), Elżbieta Sitkowska (geografia), Stefania Bobnowska (rysunki), Maria Jaśkiewicz (rysunki), Walenty Ziętal (śpiew i muzyka), Anna Kanczewska-Łuczkowska (gimnastyka), Elżbieta Gohr (język niemiecki, język angielski). Fluktuacja kadry pedagogicznej związana była ze zmiennymi warunkami finansowymi szkoły (utrzymującej się z czesnego). Podczas okupacji niemieckiej szkoła prowadziła tajne komplety, ponad 120 osób uzyskało maturę. Szkoła wznowiła działalność w 1945 (przy ul. Jasnogórskiej 30) jako Prywatne Gimnazjum i Liceum Żeńskie „Nauka i Praca” (z działami humanistycznym, przyrodniczym i matematyczno-fizycznym). Funkcjonowała także Prywatna Szkoła Powszechna. Dyrektorką gimnazjum od 1922 do 1938 była → Maria Rzeszotarska, od 1938 → Maria Rynkiewicz. Szkoła została zlikwidowana w 1949. Absolwentkami szkoły były m.in. Krystyna (z Badorów) Kolińska, pisarka, Maria (z Sołdrowskich) Żmigrodzka, nauczycielka języka polskiego, autorka książek i artykułów o literaturze.

Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminariów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych, Rocznik II, zestawił Zygmunt Zagórowski, Warszawa–Lwów 1926, s. 292–293; Książka adresowa m. Częstochowy 1947, Częstochowa 1947, s. 50, 53; – Anna Kowalińska, Zarys dziejów Gimnazjum „Nauka i Praca” w Częstochowie w latach 1918–1939, „Studencki Biuletyn Historyczny”, Częstochowa 2010, nr 2.