Fabryka Maszyn, Odlewnia Żelaza i Metali Bracia Kanczewscy

Fabryka Maszyn, Odlewnia Żelaza i Metali Bracia Kanczewscy, utworzona w 1890 przez braci → Adama i Wiktora Kanczewskich, znajdowała się przy ul. Ogrodowej 13 (później 43/45). Początkowo specjalizowała się w wykonywaniu i montowaniu maszyn do wyrobu cegieł, wyposażenia do młynów, pędni, a także bram, ogrodzeń, wykonywała prace specjalne dla miejscowych fabryk. W 1920 po przekształceniu w Spółkę Akcyjną, fabrykę rozbudowano, poszerzono zakres produkcji; zaczęto wytwarzać maszyny ceramiczne dla cegielń oraz wyroby kanalizacyjne. W 1930 w fabryce zatrudniano 260 osób, zdolność produkcyjna oddziału mechanicznego wynosiła milion złotych, a odlewni żeliwa 600 tysięcy złotych. W początkach lat 30. fabryka w wyniku zadłużenia została przejęta przez Bank Ludowy. Ok. 1933 inż. → Klemens Kanczewski wydzierżawił ją od banku i ponownie uruchomił, nosiła nazwę Fabryka Maszyn i Odlewnia Żeliwa inż. K. Kanczewskiego. Od 1935 po uregulowaniu należności wobec banku Kanczewski rozbudowywał ją i unowocześniał, zmieniając m.in. profil produkcji na wytwarzanie pras mimośrodowych do tłoczenia blach. W tym okresie uruchomiono przedstawicielstwo fabryki w Poznaniu. W końcu lat 40. władze komunistyczne skonfiskowały połowę fabryki (należącą do K. Kanczewskiego, druga była zapisana na żonę Zofię), a w 1950 całą przejęło państwo. Fabryka Kanczewskich weszła w skład Fabryki Urządzeń Mechanicznych (→ „Wykromet”).

Juliusz Sętowski, Cmentarz Kule w Częstochowie. Przewodnik biograficzny, Częstochowa 2005, s. 130 (biogram Klemensa Kanczewskiego); „Goniec Częstochowski” 1931, nr 49 (jubileuszowy), s. 45; „Tygodnik Ilustrowany” 1912, nr 46, s. 975.