Dąbkowski Mieczysław

Dąbkowski Mieczysław (1880–1946), pseud. Paweł, Stefan Białobrzeski. Generał Wojska Polskiego (WP), dowódca dywizji. Ur. 21 V 1880 w Warszawie, był synem Adama (1841–1913), pracownika sklepowego, i Izabeli z Sierzputowskich (1843–1916), bratem Stefana (1884–1962), pułkownika WP, senatora Rzeczypospolitej, wicemarszałka senatu. Rodzice Dąbkowskiego uczestniczyli w powstaniu styczniowym; matka była kurierką w oddziale Józefa Jankowskiego działającego nad Narwią, ojciec za udział w powstaniu został na osiem lat zesłany.

W 1900 Dąbkowski ukończył techniczną szkołę kolejową w Warszawie, następnie rozpoczął studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej. Podczas studiów należał do organizacji rewolucyjnej „Odrodzenie”. W 1904 na polecenie J. Piłsudskiego przerwał studia i wyjechał do Paryża na kilkutygodniowy kurs sabotażu i dywersji prowadzony przez oficerów japońskich. Po jego ukończeniu wrócił do Lwowa, a w grudniu tr. przyjechał do Warszawy, gdzie przystąpił do prac przy konstruowaniu pierwszych pocisków wybuchowych; wraz z bratem Stefanem utworzył laboratorium bajowe, w którym wytwarzano bomby i granaty dla Organizacji Spiskowo-Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). W sierpniu 1905 został aresztowany; zwolniono go 6 XI tr. w wyniku amnestii ogłoszonej po manifeście październikowym. W listopadzie 1905 wezwany przez Piłsudskiego wyjechał z Krakowa; został słuchaczem, a zarazem wykładowcą na pierwszym kursie szkoły bojowej PPS. Po jego zakończeniu, na kolejnych dwóch kursach prowadził wykłady o materiałach wybuchowych, konstrukcji bomb i granatów oraz posługiwaniu się nimi. Był autorem wydanej przez PPS broszury Materiały wybuchowe (Kraków 1907) omawiającej podstawowe materiały wybuchowe oraz sposoby ich przechowywania i wykorzystania. Prawdopodobnie w maju 1906 został włączony do składu Wydziału Bojowego (WB) PPS, był jego członkiem do lipca tr. Od czerwca 1906 jako instruktor Organizacji Bojowej (OB) PPS przebywał w Zagłębiu Dąbrowskim, a później kierował podokręgiem częstochowskim OB PPS. Podczas I Ogólnobojowej Konferencji PPS składał sprawozdanie ze stanu organizacyjnego Wydziału Bojowego, domagał się uniezależnienia OB od Centralnego Komitetu Robotniczego (CKR) PPS. Od września 1906 do lutego 1907, wraz z członkiem WB PPS M. Mańkowskim, jako instruktor bojowy przebywał w Częstochowie. Uczestniczył 23 XI 1907 w Krakowie w konferencji najwybitniejszych przedstawicieli prawicy partyjnej, podczas której utworzono PPS-Frakcję Rewolucyjną (FR). W czasie I (X) Zjazdu PPS-FR (3–11 III 1907 w Wiedniu) wszedł w skład CKR jako odpowiedzialny za pracę OB; był członkiem CKR do końca 1907. W czerwcu 1908 we Lwowie brał udział w utworzeniu Związku Walki Czynnej (ZWC); W 1908–09 był członkiem Wydziału ZWC. W tr. ukończył przerwane studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej. Brał udział w II (XI) Zjeździe PPS-FR (25–28 VIII 1909 Wiedeń). Od 1910 w Związku Strzeleckim pełnił funkcję instruktora służby technicznej; ukończył kurs oficerski. Do stycznia 1911 był pełnomocnikiem WB PPS-FR przy Wydziale ZWC. W czerwcu tr. ustąpił z WB (wraz z czterema innymi członkami), nie zgadzając się z koncepcją Piłsudskiego tworzenia organizacji paramilitarnych kosztem ograniczenia działalności ściśle partyjnej. W 1912 przystąpił do tworzonej przez Feliksa Perla PPS-Opozycji; w grudniu tr. na konferencji organizacyjnej PPS-Opozycji wszedł w skład 5-osobowej Komisji Centralnej. W 1914, jeszcze przed wybuchem wojny, powrócił do PPS-FR. W I Brygadzie Legionów Polskich (LP) był organizatorem i dowódcą kampanii saperów. W październiku 1914 został mianowany porucznikiem, a w marcu 1915 kapitanem. Dowodził kompanią saperów podczas walk I Brygady aż do 29 IX 1916, kiedy to przeszedł pod rozkazy Komendy Legionów. Po kryzysie przysięgowym w 1917 został internowany w Beniaminowie, później w Rastadt i Werl. Do kraju powrócił w październiku 1918. Wstąpił do Polskiej Siły Zbrojnej (Polnische Wehmacht) w stopniu majora. W Wojsku Polskim był kolejno: szefem inżynierii i saperów Dowództwa Okręgu Centralnego Warszawa, zastępcą inspektora inżynierii i saperów, szefem sekcji inżynierii i saperów II Departamentu Wojsk technicznych. Brał udział w wojnie z Rosją bolszewicką, po jej zakończeniu został mianowany pułkownikiem. W 1921–24 zajmował stanowisko szefa Departamentu V Inżynierii i Saperów Ministerstwa Spraw Wojskowych. Awans do stopnia generała brygady otrzymał 15 VIII 1924. 1 VI 1926, po generale dywizji S. Wróblewskim, objął dowództwo 7 Dywizji Piechoty (DP) w Częstochowie. Od stycznia do czerwca 1927 przebywał w Warszawie na II Kursie Wyższych Studiów Wojskowych, później powrócił na stanowisko dowódcy 7 DP. Dąbkowski brał czynny udział w życiu społecznym Częstochowy. W 1927 został powołany do Rady Nadzorczej (RN) → Stowarzyszenia Pracy Społeczno-Wychowawczej (SPS-W) im. Marszałka J. Piłsudskiego; jako członek RN SPS-W w 1929 poparł inicjatywę budowy → Ogniska Obrony Niepodległości, obiektu przeznaczonego dla zajęć sportowych i przysposobienia wojskowego. W 1930 został wiceprezesem → Towarzystwa Przyjaciół Francji. Był inicjatorem powołania w 1932 Koła Seniorów → Legionu Młodych. W grudniu 1933 wskutek sugestii Piłsudskiego zdecydował się przejść w stan spoczynku; 14 I 1934 został uroczyście pożegnany przez przedstawicieli społeczeństwa częstochowskiego. Do 1936 zajmował stanowisko komendanta głównego Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny oraz Związku Rezerwistów. Od 1936 do 17 IX 1939 był inspektorem i szefem fortyfikacji przy Sztabie Głównym WP. W czasie wojny z Niemcami do 8 IX 1939 wraz z częścią sztabu pozostawał w Warszawie, następnie wyjechał do Brześcia n. Bugiem, gdzie znajdowała się kwatera Główna Naczelnego Wodza. Po przekroczeniu granicy z Rumunią 17 września został internowany; w lutym 1941 był wśród 11 generałów wydanych Niemcom przez rząd Iona Antonescu. Do końca wojny przetrzymywany w oflagach na terenie Niemiec. Po uwolnieniu w 1945 osiedlił się we Francji. Zm. 12 II 1946 w Nicei. Dąbkowski ogłosił szereg prac z dziedziny służby piechoty i saperów. Odznaczony był m.in. Krzyżem Orderu Virtuti Militari V kl., Krzyżem Niepodległości z Mieczami, Krzyżem Walecznych (4-krotnie) Orderem Polonia Restiuta IV klasy, Złotym Krzyżem Zasługi, odznaką oficerską ZWC („Parasol”) francuską Legią Honorową. W 1934 jego imieniem nazwano ulicę w Częstochowie.

Dąbkowski był dwukrotnie żonaty; w pierwszym małżeństwie z Michaliną Pietkiewicz (1876–1923) miał syna Stefana (1907–28), studenta Wydziału Chemii Politechniki Warszawskiej, czołowego działacza Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej, a później Organizacji Młodzieży Socjalistycznej. Powtórnie ożenił się (13 VIII 1924, Warszawa) z Zofią Miniatt; w związku tym nie miał dzieci.

Juliusz Sętowski, Generał Mieczysław Dąbkowski (1880–1946). Szkic do biografii dowódcy 7 Dywizji Piechoty w Częstochowie, „Biuletyn” Instytutu Filozoficzno-Historycznego Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie 2001, nr 29, s. 270–281.