Częstochowska Fabryka Guzików

Częstochowska Fabryka Guzików, utworzona została w 1881 jako Fabryka Guzików Jan i Stanisław Grossmanowie, przy ul. Ogrodowej 38; zatrudniała wówczas 12 osób. Surowcem do produkcji był wówczas orzech „coroso” sprowadzany z państw Ameryki Łacińskiej. Od 1904 zakład działał jako Fabryka Guzików Kokosowych i z Masy Perłowej, właściciele Jan i Stanisław Grossmanowie; od 1912 – Towarzystwo Akcyjne Częstochowskiej Fabryki Guzików, dawniej Jan i Stanisław Grossman; od 1913 – Jan Grossman i Spółka Fabryka Guzików ul. Piotrkowska 4. Po wybuchu I wojny światowej fabryka wypuściła bony różnej wartości, od 5 kopiejek. W 1915 zakład częściowo wznowił produkcję, zatrudniając 20 osób. W 1923–29 fabrykę rozbudowano, dzięki czemu produkcja wynosiła wówczas 30 tys. grosów (gros – 144 guziki) w skali rocznej. W 1938 funkcjonowała jako Częstochowska Fabryka Guzików dawniej Jan i Stanisław Grossman Sp. Akcyjna, zarząd stanowili Jan i Wacław Grossman oraz Michał Mamrot. Od 1939 – Towarzystwo Akcyjne Częstochowskiej Fabryki Guzików, dawniej J. i St. Grossman. W 1939–45 fabryka znajdowała się pod niemieckim zarządem powierniczym jako Tschenstochauer Knopffabrik vorm. J. und St. Grossman A.G. W 1946 działała pod nazwą Częstochowska Fabryka Guzików dawniej Jan i Stanisław Grossman S.A. W 1947 zakład upaństwowiono. W 1958 zakład nosił nazwę: Częstochowskie Zakłady Guzików Galanteryjnych ul. Armii Ludowej 66 (obecnie Ogrodowa). Na początku lat 60. dyrektorem fabryki był Mieczysław Tkaczyk, zaś dyrektorem ds. technicznych Tadeusz Zalasiński. W 1965 załoga nie wykonała planu produkcyjnego z powodu malejących zasobów orzecha „coroso”. Działające od 15 I 1966 nowe kierownictwo fabryki z dyrektorem Z. Kasperkiewiczem zdecydowało o ograniczeniu do minimum produkcji wyrobów z orzecha i skoncentrowaniu się na surowcach takich jak poliester i galalit. Konieczna stała się wymiana parku maszynowego i przeszkolenie załogi. 1 I 1969 fabryka przejęła bielski oddział Cieszyńskich Zakładów Wyrobów Galanteryjnych „Rogorapid”; przewiezienie maszyn do Częstochowy miało zakończyć się w 1973. W 1974 zakład funkcjonował pod nazwą Częstochowska Fabryka Guzików. W 1977 połączono go z Częstochowską Fabryka Igieł i Galanterii Metalowej „Igmet” i utworzono Zakłady Artykułów Technicznych i Galanteryjnych „Polgal”. W 1983 istniały: Zakład Artykułów Technicznych i Galanteryjnych „Polgal” Zakład nr 1, ul. Armii Ludowej 66, Zakład nr 2 ul. Mielczarskiego 21/23. W 1996 zakłady postawiono w stan upadłości.

Dorota Czech, Kalendarium przemysłu i rzemiosła Częstochowy i okolic, „Almanach Częstochowy” 2010, s. 69–70; – „Gazeta Częstochowska” 1968, nr 30, s. 5; „Goniec Częstochowski” 1914, nr 269, s. 8, 1915, nr 134, s. 3; „Życie Częstochowy” 1967, nr 68, s. 6, 1969, nr 31, s. 7.