Cardini Zygmunt

Cardini Zygmunt (1899–1942), działacz polityczny i związkowy, radny miasta Częstochowy, poseł do Sejmu. Ur. 25 lub 27 I 1899 w Piotrkowie (Piotrków Trybunalski).

Cardini ukończył sześć klas gimnazjum w Łodzi. W 1917–18 był współorganizatorem kółek rolniczych i spółdzielni włościańskich w powiecie biłgorajskim. Za zorganizowanie w tymże powiecie protestów włościan przeciwko rekwizycjom austriackim, przez pewien czas ukrywał się przed aresztowaniem. W listopadzie 1918 został członkiem Milicji Obywatelskiej w Zamościu; uczestniczył na terenie miasta w akcji rozbrajania żołnierzy austriackich, a na przełomie 1918 i 1919 w tłumieniu zamieszek wywołanych przez siły komunistyczne. W I połowie 1919 rozpoczął pracę w urzędzie prokuratorskim Sądu Okręgowego w Zamościu, później był podsekretarzem w prezydium sądu. W końcu 1919 z ramienia Głównego Urzędu Likwidacyjnego był organizatorem, następnie kierownikiem Państwowej Komisji Szacunkowej. W 1920 został powołany na stanowisko starszego referenta Głównego Urzędu Likwidacyjnego (GUL) w Warszawie. W tr. jako delegata Ministerstwa Sprawiedliwości i GUL skierowano go do powiatu zamojskiego. W 1920 w czasie wojny z bolszewikami jako ochotnik służył w 12 pułku ułanów podolskich. W 1920 przystąpił do → Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji (PSChD) i rozpoczął działalność w chrześcijańskich związkach zawodowych na terenie Warszawy (kierował tam Chrześcijańskim Związkiem Zawodowym Dozorców Domowych) Kalisza, Radomia i Kielc. W końcu 1923 został skierowany do Częstochowy. W grudniu tr. reprezentował Stowarzyszenie Spółdzielcze „Postęp” na spotkaniu miejscowych spółdzielni i spożywców. Objął w Częstochowie funkcję prezesa Chrześcijańskiego Zjednoczenia Zawodowego (ChZZ), a następnie także miejscowej organizacji Chrześcijańsko-Narodowego Stronnictwa Pracy (ChNSP). Został też przewodniczącym Rady Okręgowej ChNSP oraz członkiem Zarządu Głównego (ZG) tego zjednoczenia. Od czerwca 1924 był członkiem Rady → Powiatowej Kasy Chorych w Częstochowie. W grudniu 1925 z listy Zjednoczonego Chrześcijańskiego Komitetu Wyborczego wszedł do Rady Miasta (RM), lecz w maju 1926 złożył mandat radnego. Ponownie do RM został wybrany w październiku 1927; w 1927–30 przewodniczył klubowi radnych Chrześcijańskiej Demokracji. Cardini był założycielem, a później prezesem II gniazda → Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. W 1928–33 organizował, w lokalu → Ogniska Robotniczego, zajęcia → Chrześcijańskiego Uniwersytetu Robotniczego oraz spotkania Chrześcijańskiej Organizacji Młodzieży. Od 1929 należał do Zarządu Obwodowego Funduszu Bezrobocia. 19 II 1928, przed wyborami do Sejmu, został aresztowany pod zarzutem, że nie odbył obowiązkowej służby wojskowej. Uwolniono go w połowie marca tr. po przedstawieniu dokumentu o zwolnieniu z wojska. W 1928 kandydował do Sejmu z listy Polskiego Bloku Katolickiego, lecz nie uzyskał mandatu. W 1930 kandydując z okręgu nr 17 (Częstochowa) został posłem do Sejmu z listy Katolickiego Bloku Ludowego. Początkowo jako jeden z nielicznych członków Klubu Parlamentarnego Chrześcijańskiej Demokracji skłaniał się do współpracy z rządem, lecz od 1933 realizował konsekwentnie antysanacyjną politykę Wojciecha Korfantego. Od 1933 zasiadał we władzach naczelnych Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji; był członkiem Rady Naczelnej, a od 1935 ZG. Od chwili powstania Stronnictwa Pracy (SP) w 1937, Cardini był członkiem jego ZG i Rady Naczelnej. W 1938 został prezesem Zarządu Wojewódzkiego SP w Kielcach. Dążył do połączenia ChZZ ze Zjednoczeniem Zawodowym Polskim (doszło do tego w 1939). W 1939 z listy ChZZ i SP ponownie został radnym miasta Częstochowy. W czasie okupacji niemieckiej został aresztowany w 1941 w Częstochowie i (w transporcie więźniów z Krakowa i Tarnowa) wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz. Tam zm. 7 IV 1942. Rodziny nie założył.

Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, red. naukowa J.M. Majchrowski przy współpracy G. Mazura i K. Stepana, Warszawa 1994, s. 247; Edmund Bąkowski, Z dziejów walk klasowych proletariatu okręgu częstochowskiego w latach 1918–1939, Częstochowa 1978, s. 206, 232, 253, 305, 381; Małgorzata Smogorzewska, Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny, red. naukowy A.K. Kunert, t. I, A–D, Warszawa 1998, s. 244; – Tomasz Mielczarek, Od „Monitora” do „Gońca Reklamowego”. Dzieje prasy częstochowskiej (1769–1994), Kielce 1996, s. 77, 87; Franciszek Sobalski, Związki zawodowe, stowarzyszenia i organizacje społeczne w Częstochowie i dawnym powiecie częstochowskim w 1921 roku (materiały źródłowe), „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie”. Historia, 1989, z. 2, s. 197; Ryszard Szwed, Radni miasta Częstochowy w latach międzywojennych (1919–1939), [w:] Społeczeństwo Częstochowy w latach 1918–1939, red. R. Szwed, W. Palus, Częstochowa 1997, s. 38, 48; – Stanisław Nowak, Samorząd m. Częstochowy w latach 1916–1931. Z moich wspomnień. cz. III, Częstochowa 1994, s. 143–145, 147–151, 220, 224, 267, 276; – „Dziennik Zarządu miasta Częstochowy” 1926, nr 9, s. 8; „Gazeta Radomskowska” 1928 nr 10 s. 2, nr 13, s. 7, 1930 nr 47, s. 2; „Głos Czasu” 1928 nr 9, s.6; „Goniec Częstochowski” 1924 nr 138, s. 5, nr 145, s. 3, 1928 nr 42, s. 3, 1930 nr 266, s. 3, 1939 nr 113, s. 3; „Kurier Codzienny” 1927 nr 4, s. 3, nr 25, s. 3, nr 40, s. 30; – Archiwum Państwowe w Częstochowie, Magistrat Częstochowy 5305, k. 383; – informacje Teodory Zagórskiej z Częstochowy.