Bandtkie (Bandtkie-Stężyński) Aleksander

Bandtkie (Bandtkie-Stężyński) Aleksander (1851–1930), inżynier chemik, ławnik, burmistrz, a następnie prezydent miasta Częstochowy. Ur. w Warszawie, był synem Kazimierza Władysława (1813–1876) i Zofii Anieli z Köhlerów. Ojciec, urzędnik i numizmatyk, był autorem wydanej w 1839–40 Numismatyki krajowej. Dziadek, Jan Wincenty (1783–1846), prawnik, należał do organizatorów założonego w 1816 Uniwersytetu Warszawskiego (UW), następnie piastował funkcję dziekana Wydziału Prawa; był autorem prac: Historia prawa polskiego (1850) oraz Polskie prawo prywatne (1851). Dzięki staraniom UW w 1819 otrzymał dziedziczny tytuł szlachecki wraz z przydomkiem Stężyński. Rodzina pochodziła ze Szlichtyngowej k. Wschowy w Poznańskiem.

Bandtkie ukończył gimnazjum w Warszawie, a później studia na Wydziale Chemicznym Politechniki w Charlotenburgu (Berlin). Po przybyciu do Częstochowy założył i przez pewien czas prowadził wraz z W. Iwanickim biuro przemysłowo-handlowe, skład materiałów technicznych i maszyn. 3 II 1915 na wniosek Rady Miejskiej, która uznała „za korzystne i celowe powiększenie liczby radnych”, Bandtkie został powołany w jej skład. W 1915–17 pełnił funkcję ławnika miejskiego. Od lipca 1917 do listopada 1918, desygnowany przez niemieckie władze okupacyjne, sprawował urząd burmistrza Częstochowy (nadburmistrzem był → Józef Marczewski). Po wyborach do Rady Miasta, jako kandydat klubu narodowego, 27 III 1919 został wybrany prezydentem Częstochowy. Funkcję tę sprawował do października 1920, mimo że już w kwietniu tegoż roku zapowiadał rezygnację (motywując to stanem zdrowia). W opinii dr. → Stanisława Nowaka, Bandtkie był „człowiekiem bardzo wykształconym, władającym doskonale kilkoma obcymi językami, wysoce kulturalnym, prawym”. Jako prezydent jednak nie potrafił poradzić sobie z problemami nękającymi miasto i jego mieszkańców – bezrobociem, brakiem zaopatrzenia w żywność i opał, niedostatkiem mieszkań. Powodowało to atak ze strony opozycji i członków rady własnego klubu, którzy zarzucali mu prowadzenie ugodowej polityki wobec radnych socjalistycznych. Po złożeniu funkcji prezydenta, Bandtkiego na stanowisku tym zastąpił radny klubu narodowego J. Marczewski. W 1919–20 Bandtkie brał udział w pracach (powstałego w listopadzie 1919) → Komitetu Obrony Śląska, a później → Komitetu Plebiscytowego Okręgu Częstochowskiego. W 1927–30 był członkiem zarządu Towarzystwa Akcyjnego Fabryki Kapeluszy w Częstochowie. Zm. 13 IV 1930 w Częstochowie, został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie.

W małżeństwie z Zofią Kostrzewską, córką artysty malarza Franciszka Kostrzewskiego miał dwie córki; Aniela (1882–1960), była zamężna z Henrykiem Szampanierem, dyrektorem oddziału częstochowskiego Banku Handlowego w Warszawie, Zofia była żoną przemysłowca Alfreda Hantkego.

Juliusz Sętowski, Cmentarz ewangelicko-augsburski w Częstochowie. Przewodnik biograficzny, Częstochowa 2006, s. 48–50; – Kazimierz Reychman, Szkice genealogiczne, Warszawa 1936, s. 92 (dotyczy córki, Zofii).