Baraki przy ul. Chłopickiego,

Baraki przy ul. Chłopickiego, wybudowane przez Niemców w 1940 (obecnie jest to teren przy Szkole Podstawowej nr 40 i Technicznych Zakładach Naukowych przy al. Jana Pawła II). Podlegały Urzędowi Pracy (→ Arbeitsamtowi), były obozem przejściowym dla robotników przymusowych (Sammellager). Przed wywiezieniem do pracy przymusowej w III Rzeszy gromadzono tu ludność polską z powiatów: częstochowskiego, radomskiego, piotrkowskiego, ostrowskiego i kieleckiego. Od 12 do 28 II 1940 z obozu wywieziono 10147 osób, a od 1 do 15 III 1940 – 4992 osoby. Od 1941 pod zarządem częstochowskiego oddziału → Polskiego Komitetu Opieki działającego pod egidą → Rady Głównej Opiekuńczej. Służyły jako miejsce kwarantanny przeciwtyfusowej dla 100 osób (od stycznia do kwietnia 1942), następnie jako przejściowe schronisko i szpital dla wysiedlonych z innych rejonów ziem polskich: w lutym 1944 przebywało tu 300 osób z Dubna, w marcu 1944 700 osób z powiatu radomskiego. Później baraki były opuszczone. Od połowy sierpnia 1944 po doprowadzeniu wody, światła, uruchomieniu kuchni i szpitala kwaterowano tu uchodźców, głównie rannych i chorych z Warszawy. W utworzonym wkrótce szpitalu, sali przyjęć chorych i sali opatrunkowej pracowali początkowo lekarze częstochowscy, później lekarze z Warszawy (kierował nimi Zygmunt Chodorowski), którzy przybywali tu z transportami uchodźców, pomagało im 14 pielęgniarek. Materiały opatrunkowe ofiarowywały częstochowskie apteki – miejska i wszystkie prywatne. Setki mieszkańców Częstochowy samorzutnie niosło pomoc: zabierało do swoich domów lżej rannych, przynosiło pościel, bieliznę i ubrania. Funkcje pielęgniarskie pełniła ochotniczo miejscowa młodzież (wśród nich grupa harcerzy). Od 1942 posiłki dla osób objętych kwarantanną przywożone były z kuchni sióstr zmartwychwstanek; od 18 X 1944 siostry uruchomiły w barakach kuchnię stałą. Od 10 IX do 30 X 1944 przez baraki przeszło 2885 osób, w szpitalu udzielono pomocy 362 (56 zmarło). Wysiedlonych z Warszawy umieszczano w pięciu barakach: w I znajdowało się 171 łóżek oraz dwie separatki (na 10 i 12 łóżek), budynki II, IV i V przeznaczone były na szpital, w III mieściły się kuchnia, magazyny i kancelaria schroniska. W jedynym budynku murowanym znajdowały się toalety. Personel administracyjny baraków liczył 21 osób. W 1945 w barakach funkcjonował Publiczny Szpital Miejski, oddział wewnętrzny. W 1948 w dwóch barakach nadal mieszkali wysiedleni z Warszawy (50 osób). W 1966 18 rodzin zostało przekwaterowanych do nowych mieszkań. W 1965–66 jeden z baraków służył za magazyn sprzętu Wojewódzkiemu Przedsiębiorstwu Budownictwa Miejskiego, które wybudowało SP nr 40. W początkach 1967 rozpoczęto rozbiórkę baraków, lecz przerwano ją, bowiem w jednym z nich nadal mieszkała rodzina.

Czesław Pilichowski, Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945, Warszawa 1979, s. 147; Maria Lucyna Mistecka, Zmartwychwstanki w okupowanej Polsce 1939–1945, Warszawa 1983, s. 162; Jan Pietrzykowski, Łowy na ludzi: Arbeitsamt w Częstochowie, Śląsk 1968, s. 147; – Stanisław Rybicki, Pod znakiem lwa i kruka. Fragmenty wspomnień z lat okupacji, wyd. II, Warszawa 1990, s. 306, 307; M.W., Ewolucja szpitala – baraki, „Głos Narodu” 1945, nr 128, s. 4; – „Życie Częstochowy” 1948, nr 197, s. 4, 1966, nr 6, s. 6, nr 29, s. 6, nr 64, s. 6, 1967, nr 105, s. 6; – Archiwum Państwowe w Częstochowie, Polski Komitet Opiekuńczy w Częstochowie 27, 32, 51.