Związek Młodzieży Socjalistycznej (ZMS)

Związek Młodzieży Socjalistycznej (ZMS), organizacja młodzieżowa ideowo-polityczna założona w 1957; powstała z połączenia Rewolucyjnego Związku Młodzieży ze Związkiem Młodzieży Robotniczej. Działała pod kierownictwem → Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). W 1976 ZMS wszedł w skład Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej. W Częstochowie w styczniu 1957 powstały 23 grupy organizacyjne ZMS; liczyły one 616 członków. W 1959 stan organizacji wynosił już 4010 członków, w 1967 – 13016, a w 1973 – 6523 osoby. W przemyśle działały brygady młodzieżowe ZMS: w Hucie im. B. Bieruta, w zakładach włókienniczych, przedsiębiorstwach budowlanych, transporcie. Od 1964 organizowano w zakładach pracy → Brygady Pracy Socjalistycznej złożone przeważnie z członków ZMS; Zetemesowcy brali udział także w czynach społecznych i produkcyjnych. W 1964 w miejscowych szkołach ZMS skupiał 3904 osób, a na → Politechnice Częstochowskiej i → Studium Nauczycielskim 506 studentów. Członkowie związku zasilali szeregi PZPR, zasiadali też w Miejskiej Radzie Narodowej. Przy Zarządzie Miejskim (ZM) ZMS działał ośrodek społeczno-prawny udzielający porad prawnych, zapobiegający przestępczości młodych. W 1969–74 oddano do użytku dwa spółdzielcze domy mieszkalne dla rodzin zetemesowskich. Związek organizował imprezy sportowo-rekreacyjne, szkolne igrzyska sportowe, wycieczki, rajdy turystyczne, spartakiady strzeleckie i sportów obronnych, obozy letnie, także Ligę „Dzikich drużyn”, rozwijał życie kulturalne, m.in. prowadził cykliczną imprezą „Dzień dobry piosenko” w Domu Kultury → „Stradom”. W 1967 organizacja częstochowska ZMS otrzymała Złotą Odznakę im. Janka Krasickiego. ZM ZMS w Częstochowie kierowali kolejno: Jerzy Arasimowicz (1957–59), → Mirosław Wierzbicki (1959–63), Krzysztof Bednarski (1963–65), Błażej Kuropatwiński (1965–67), → Janusz Limbach (1967–72), Stanisław Górnik (przewodniczący ZM i Powiatowego ZMS 1972–74), Maciej Rudlicki (1974), Wojciech Powązka (1974–76).

Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Leksykon historii Polski, Warszawa 1995, s. 1253; Witold Mielczarek, Wybrane problemy działalności częstochowskiej organizacji Związku Młodzieży Socjalistycznej w latach 1957–1976 i Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej, [w:] Materiały z konferencji naukowych WOKI, KW PZPR i MINE i S, t. II, Częstochowa 1978, s. 224, 229, 231, 233, 237, 240, 242, 403.