Narodowa Partia Robotnicza (NPR),

Narodowa Partia Robotnicza (NPR), partia polityczna powstała w 1920 z połączenia → Narodowego Związku Robotniczego i części Narodowego Stronnictwa Robotników. W Częstochowie NPR rozbudowywała szereg podległych sobie związków zawodowych; w kwietniu 1922 liczyły one 8,5 tysiąca członków. Największym poparciem NPR cieszyła się w Rakowie, na Ostatnim Groszu i Stradomiu. Do 1922 NPR była najliczniejszą partią w Częstochowie. Strukturę powiatową NPR tworzyły filie, na które składały się organizacje fabryczne – miejscowych zakładów włókienniczych i Huty „Częstochowa”. W lipcu 1922 z organizacji częstochowskiej NPR wystąpił → Józef Zagórski, który założył oddział Narodowej Partii Pracy. Rozłam ten poważnie osłabił wpływy partii w Częstochowie. NPR posiadała w Częstochowie własny organ prasowy – „Prawdę”, w 1918–20 korzystała też z łamów „Gońca Częstochowskiego”. W 1926 po przewrocie majowym większość członków partii opowiedziała się za Józefem Piłsudskim; powstał wówczas oddział NPR-Lewicy. Nieliczna grupa NPR-Prawicy nie podjęła publicznej działalności politycznej. W wyborach parlamentarnych 1928 przedstawiciele NPR-Lewicy kandydowali z list → Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. W 1933 NPR (od 1930 bez dodatku Lewica) podzieliła się na Narodowe Stronnictwo Pracy (zakładali je w Częstochowie m.in. → Feliks Stachera i → Walenty Uljański) i Partię Narodowych Socjalistów (która w 1936 liczyła w Częstochowie 75 osób). Czołowymi działaczami NPR w Częstochowie byli: → Antoni Piekarski, J. Zagórski, Józef Ślęzak, → Antoni Furmańczyk, Piotr Ruciński, Władysław Mikołajczyk, F. Stachera, W. Uljański, → Franciszek Lula.

Encyklopedia historii Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1999, s. 248–249; – Tomasz Mielczarek, „Życie polityczne robotników częstochowskich 1918–1939”, Warszawa 1988 (maszynopis w zbiorach Biblioteki Publicznej w Częstochowie), s. 154, 155, 219.