Związek Strzelecki (ZS)

Udostępnij

Związek Strzelecki (ZS), paramilitarna organizacja społeczna, założona w 1919, nawiązująca do tradycji galicyjskiego Związku Strzeleckiego i Towarzystwa „Strzelec”. ZS propagował wychowanie fizyczne, sport, a przede wszystkim przysposobienie wojskowe, podlegał Ministerstwu Spraw Wewnętrznych, później Komitetowi Wychowania Fizycznego i Sportu. Placówka częstochowska ZS powstała w 1919, podlegała okręgowi kieleckiemu (do 1922), później okręgowi łódzkiemu. W 1924 oddziały częstochowskie liczyły 138 osób (w tym oddział żeński liczący 18 członkiń). W 1934 w Częstochowie było siedem oddziałów liczących 290 członków. W II połowie lat 30. ilość oddziałów zwiększyła się do ośmiu, lecz liczba członków zmniejszyła się do 175 (w tym 69 członkiń w trzech oddziałach). W Częstochowie znajdowała się komenda obwodu ZS (w skład którego wchodziły tereny powiatu częstochowskiego); w 1924 placówki funkcjonowały w 28 miejscowościach, m.in. w Blachowni, Rakowie, Kamienicy Polskiej, Węglowicach, Truskolasach, Dankowie, Pankach, Wyczerpach, Łojkach, Wanatach, Opatowie, Popowie. W 1934 obwód częstochowski skupiał 49 oddziałów (1519 osób), pod koniec lat 30. istniały 44 oddziały (648 osób). Znaczna ilość oddziałów ZS znajdowała się pod wpływem → Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. W Częstochowie ZS posiadał: prowadzoną w końcu lat 30. przez Towarzystwo Przyjaciół ZS) małokalibrową strzelnicę sportową (→ strzelnica Związku Strzeleckiego), gdzie organizowano zawody sportowe oraz naukę strzelania, boisko piłkarskie przy ul. Centralnej (Śląskiej), na którym mecze rozgrywały dwie drużyny piłkarskie ZS (z Rakowa i Częstochowy). Członkowie Związku brali udział w zawodach: lekkoatletycznych, w grach zespołowych, strzeleckich, w pięcioboju wojskowym (marsz – 6 km, strzelanie z karabinu na odległość 300 m, bieg szturmowy na dystansie 110 m, rzut granatem, walka na bagnety), w pływaniu i zawodach marszowych (przeważnie na trasie liczącej 52 km: Częstochowa, Blachownia, Trzepizury, Wręczyca, Kłobuck, Częstochowa). ZS prowadził działalność w zakresie wychowania obywatelskiego (pogadanki, odczyty, obchody rocznic powstań narodowych) i przysposobienia rolniczego, współpracował m.in. ze → Związkiem Harcerstwa Polskiego oraz organizacjami prowadzącymi przysposobienie wojskowe (m.in. z Kolejowym Przysposobieniem Wojskowym). Corocznie ZS w Częstochowie i na terenie powiatu częstochowskiego organizował akademie, koncerty, przedstawienia dla młodzieży szkolnej z okazji imienin Piłsudskiego, wystawiał też kompanię honorową podczas defilad na placu magistrackim (Biegańskiego). Siedziba komendy miejskiej i obwodowej ZS znajdowała się przy ul. Piłsudskiego 17, od początku lat 30. przy al. Wolności 10, a od 1934 w gmachu → Ogniska Obrony Niepodległości przy ul. Pułaskiego (tam mieściło się także Towarzystwo Przyjaciół ZS). Przewodniczącymi ZS w Częstochowie byli: → Kazimierz Parnowski, Wysocki, → Maria Kasprzycka (kierowała oddziałami żeńskimi), do czołowych działaczy należeli: → Stefan Wojnar Byczyński, → Edward Osóbko, → Antoni Piekarski, → Wilhelm Mikulski, → Romuald Jarmułowicz. Obwodem częstochowskim kierowali: → Ryszard Schmidt, → Stanisław Grec, → Jan Skotnicki, kapitan Wacław Respondek. Znaczącymi działaczami byli m.in. podpułkownik → Władysław Czapliński, major Kazimierz Brandt, kapitan Wacław Ptaszyński, doktor → Tadeusz Biluchowski.

Bogdan Snoch, Stanisław Podobiński, Encyklopedyczny słownik regionu częstochowskiego, t. II, Częstochowa 2000, s. 113–114; – Eligiusz Małolepszy, Teresa Drozdek-Małolepsza, Zarys dziejów Związku Strzeleckiego, „Kultura fizyczna”, s. 161–168; Eligiusz Małolepszy, Kultura fizyczna i przysposobienie wojskowe w Częstochowie i powiecie częstochowskim w latach 1918–1939, Częstochowa 1996, s. 120, 121, 123; – „Express Częstochowski” 1930, nr 6, s. 2; „Goniec Częstochowski” 1920, nr 288, s. 3, 1926, nr 233, s. 3, 1932, nr 60, s. 3, nr 65, s. 3, 1933, nr 9, s. 3; „Ilustrowany Express Częstochowski” 1932, nr 37, s. 5; „Ostatnie Wiadomości Częstochowskie” 1932, nr 313, s. 6, 1933, nr 9, s. 3, 1934, nr 194, s. 6.

Autor: → Juliusz Sętowski

Ostatni Grosz... czytaj

Błeszno... czytaj

Dźbów... czytaj

Ostatnio dodane


Miejski Uniwersytet Powszechny

instytucja kulturalno-oświatowa utworzona w 1929 z inicjatywy częstochowskiego → Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. Organizatorem był Wydział Oświaty i... więcej::

Zakład Freblowski Stanisławy Ligęzówny

w 1912 Stanisława Ligęzówna (Ligenzówna) podjęła starania o powołanie w Częstochowie kantoru pośrednictwa dla nauczycielek. Od tegoż roku pod nazwą... więcej::

Kościółek i szpital – przytułek św. Jakuba

wybudowane (kaplica była murowana, a przytułek drewniany) jako zespół szpitalny w 1586 z fundacji Jakuba Zalejskiego, pisarza celnego... więcej::

Chajutin (Hajutin) Szymon Szmerka

Chajutin (Hajutin) Szymon Szmerka (ok. 1872–1929), działacz spółdzielczy i sportowy. Ur. w Moskwie, był synem Joela Wulfa i Dobry Elki z Wileńczyków. Chajutin do Częstochowy przybył... więcej::

Mamy
już:

800 haseł