Związek byłych Ochotników Armii Polskiej

Związek byłych Ochotników Armii Polskiej, oddział w Częstochowie powstał w październiku 1935, jego prezesem został dr → Alfred Franke, w 1937 liczył 270 członków, był jednym ze 107 działających na terenie Rzeczypospolitej oddziałów. Związek miał charakter kombatancki, zrzeszał uczestników walk o niepodległość z lat 1914–1921, jego celami statutowymi było szerzenie wiedzy wojskowej, budzenie ducha patriotycznego, organizowanie ćwiczeń wojskowych i sportowych, praca oświatowo-kulturalna, samopomoc i walka z bezrobociem wśród byłych ochotników. Oddział związku posiadał własny lokal, ze świetlicą i biblioteką licząca 500 książek. Członkowie Związku kilkukrotnie brali udział w marszu szlakiem kadrówki urządzanym przez → Związek Legionistów w Częstochowie. Drużyna Związku uczestniczyła w zawodach sprawnościowych, w zawodach strzeleckich zorganizowanych przez zarząd → Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny oddział zdobył w klasyfikacji zespołowej drugą nagrodę. Związek corocznie urządzał własne zwody strzeleckie o nagrodę przechodnią, nagrody stałe fundowały częstochowskie instytucje a także osoby prywatne. Przy Związku działała sekcja sceniczna, wystawiano m.in. Więźnia Magdeburga, Czar munduru, Sublokatorkę a także rewie sceniczne. Przy związku istniała Rodzina Ochotnicza, która corocznie organizowała paczki na św. Mikołaja, „opłatek”, „choinkę” oraz „jajko”. Dzieci najbiedniejszych członków związku obdarowywane były bielizną i obuwiem. W 1935 dla 35 dzieci z najbiedniejszych rodzin urządzono kolonie letnie. W tym samym roku członkowie Związku zorganizowali sztafetę kolarską do Krakowa, by oddać hołd zmarłemu (pochowanemu na Wawelu) Józefowi Piłsudskiemu. W 1936 członkowie częstochowskiego oddziału uczestniczyli w I Ogólnopolskim Zjeździe Ochotników Armii Polskiej w Krakowie, gdzie składali przysięgę. Wszyscy członkowie związku wpłacali składki (10 gr miesięcznie) na tzw. komitet pogrzebowy. Sztandar częstochowskiego oddziału poświęcono 11 XI 1935, w uroczystości wzięli udział gen. → Janusz Gąsiorowski, starosta → Bazyli Rogowski, prezydent miasta → Jan Mackiewicz oraz senator → Dominik Zbierski. W skład zarządu częstochowskiego oddziału wchodzili: → Alfred Franke, Stanisław Wallman (wiceprezes), → Bronisław Federak i Maran Szczytkowski (sekretarze), → Jan Piaścik (referat finansowy), Władysław Iwańczak (komendant oddziału), Piotr Taranek (referat gospodarczy), Oswald Schlezingier (referat samopomocy koleżeńskiej). Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej był Janusz Oczko, a jej członkami Lucjan Krawczyk (referent sekcji scenicznej) i Gustaw Pol; chorążym był Feliks Iwańczak, referentem komitetu pogrzebowego Stefan Starczewski, referentem muzealnym Stanisław Sobczak, kronikarzem Bogusław Śliwa a bibliotekarzem Włodzimierz Tałajko. Członkowie Związku obchodzili – corocznie, 15 sierpnia – „święto ochotnika”. Działalność organizacji została przerwana wraz z najazdem niemieckim we wrześniu 1939.

„Ochotnik. Jednodniówka Związku b. Ochotników Armii Polskiej. Oddział w Sosnowcu. 15 sierpnia 1937”, [Sosnowiec], s. 34–36 (tu: zdjęcie zarządu wykonane przez częstochowskiego fotografa F. Zgóreckiego); – „Goniec Częstochowski” 1939, nr 67, s. 45; – materiały w zbiorach Ośrodka Dokumentacji Dziejów Częstochowy Muzeum Częstochowskiego.