Zbierski Dominik Jerzy

Zbierski Dominik Jerzy (1890–1940), pseudonim Góra, Gwiazda, Kolec, Nowina. Działacz niepodległościowy, pedagog, radny miasta Częstochowy, senator. Ur. 3 VIII 1890 w Częstochowie, był synem Jana (1852–1921) i Agnieszki z Matejów. Jego braćmi byli: Marian (1879–1942), ksiądz, Stanisław Józef (1881–1940), dyrektor gimnazjów w Kętach i w Częstochowie, Józef (1886–), działacz niepodległościowy, Zygmunt (1888–), dr nauk humanistycznych, Kazimierz (1893–), nauczyciel, współredaktor „Kuriera Zagłębia”, wizytator szkół średnich.

Zbierski od 1901 uczęszczał do rządowego Gimnazjum Męskiego w Częstochowie. Za udział w → strajku szkolnym, w 1905 został usunięty z gimnazjum. Od 1906 uczył się w → I Polskim Gimnazjum w Częstochowie. Od 1904 był członkiem Związku Młodzieży Polskiej „Przyszłość” (PET). Miał reprezentować częstochowski PET na zjeździe przedstawicieli tej organizacji z Królestwa Polskiego, lecz przed samym zjazdem 2 IV 1910 został aresztowany w Warszawie. Zwolniono go w lipcu tr. W 1910 zdał maturę w I Polskim Gimnazjum i rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ). W okresie studiów należał do organizacji → „Promieniści” oraz do Związku Walki Czynnej (ZWC). Od 1911 był członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich. W październiku 1914 wstąpił do Legionów Polskich (LP). Służył jako podoficer i dowódca plutonu piechoty I Brygady LP. 25 XII tr. został ciężko ranny w bitwie pod Łowczówkiem i został wzięty do niewoli rosyjskiej. W końcu 1916 zbiegł z obozu jenieckiego w Mołodze. Przebywał w okolicach Kijowa, gdzie zorganizował i przez jakiś czas prowadził szkołę polską. Później przez Petersburg i Dyneburg przedostał się do Krakowa. W 1918–19 na UJ ukończył przerwane studia. Wyjechał do Ostrowa Wielkopolskiego, gdzie w tamtejszym gimnazjum podjął pracę jako nauczyciel języka polskiego i historii. W 1920 jako ochotnik uczestniczył w wojnie z Rosją bolszewicką. Po zakończeniu wojny ukończył szkołę podchorążych, następnie powrócił do Ostrowa Wielkopolskiego. W 1925–29 był nauczycielem, później dyrektorem w Państwowym Gimnazjum im. I.J. Paderewskiego w Poznaniu. W listopadzie 1929 otrzymał stanowisko dyrektora II Państwowego Gimnazjum im. R. Traugutta w Częstochowie. W 1930 powołano go do Rady Przybocznej Kierownika Tymczasowego Zarządu miasta Częstochowy – → Aleksandra Bratkowskiego. W 1930–37 pracował społecznie w różnych sekcjach miejskich, a także powiatowych komitetów niosących pomoc bezrobotnym. W 1932 Zbierski przystąpił do → Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR); w roku następnym został wybrany prezesem rady powiatowej tego ugrupowania. W 1934 wszedł do Rady Miejskiej (RM) z listy Polskiego Bloku Gospodarczego; w RM przewodniczył (do 1939) klubowi radnych sanacyjnych, był też członkiem komisji budżetowej RM. W 1935 został senatorem z województwa kieleckiego. Po zakończeniu kadencji senackiej, w 1938 powrócił na stanowisko dyrektora II Państwowego Gimnazjum i Liceum im. R. Traugutta. Od 1937 Zbierski należał do → Obozu Zjednoczenia Narodowego (OZN); w 1938–39 był przewodniczącym OZN w Częstochowie i jednym z najaktywniejszych jego działaczy. W 1929–31 pełnił funkcję prezesa → Związku Strzeleckiego oraz członka zarządu powiatowego → Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny. W 1932–34 należał do Rady Nadzorczej Stowarzyszenia Spożywców → „Jedność”. W 1937–39 był też prezesem zarządu obwodu częstochowskiego Towarzystwa Popierania Budowy Szkół Powszechnych. Zbierski jako kapitan rezerwy w maju 1939 został zaprzysiężony do pracy konspiracyjnej na wypadek zajęcia kraju przez wroga. Jeszcze w czasie trwania kampanii 1939, w końcu września przystąpił do organizowania struktur Organizacji Orła Białego (OOB). Od października był w kierownictwie okręgu kieleckiego tejże organizacji, a w początkach listopada tr. został kierownikiem okręgu OOB. Po podporządkowaniu OOB Służbie Zwycięstwu Polski (SZP) Zbierski pełnił funkcję komisarza cywilnego podokręgu zagłębiowskiego SZP. Podejrzewany przez Niemców o przynależność do organizacji niepodległościowej, został aresztowany przez Gestapo 30 III 1940; podczas przesłuchań nakłaniany był do informowania o nastrojach panujących wśród młodzieży, lecz stanowczo odmawiał. Zwolniony, ponownie został zatrzymany 21 V tr. podczas tzw. akcji AB (Ausserordentliche Befriedungsaktion); osadzono go w więzieniu na Zawodziu w Częstochowie. Skazany przez sąd doraźny 9 VI 1940 na karę śmierci, został rozstrzelany 4 VII 1940 w zbiorowej egzekucji pod Apolonką k. Janowa w powiecie częstochowskim. W 1946 po ekshumacji został pochowany wraz z innymi zamordowanymi na cmentarzu Kule w Częstochowie, w kwaterze 50. Odznaczony m.in. Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

W małżeństwie z Marią Żurek, działaczką harcerską i niepodległościową, nauczycielką, miał dwoje dzieci: córkę Hannę (1923–) oraz syna Andrzeja (1926–), żołnierza Szarych Szeregów, absolwenta archeologii i historii Uniwersytetu Łódzkiego, pracownika Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku, dyrektora Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku.

Juliusz Sętowski, Cmentarz Kule w Częstochowie. Przewodnik biograficzny, Częstochowa 2005, s. 358–359; Album–Skorowidz Senatu i Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Sejmu Śląskiego. Kadencja 1935–1940, Kraków 1936, s. 247 (tu fotografia); Słownik biograficzny ziemi częstochowskiej, t. I (Z. Grządzielski, J. Sętowski), Częstochowa 1998, s. 156–158; – Janusz Kołodziejski, II LO im. Romualda Traugutta w Częstochowie 1920–2000, Częstochowa 2000, s. 123–124 (tu biogram oraz fotografia); Jerzy Mucha, 100 lat spółdzielczości spożywców w Częstochowie 1899–1999, Częstochowa 1999, s. 100; Urszula Perkowska, Uniwersytet Jagielloński w latach I wojny światowej, Kraków 1990, s. 130–131; Kazimierz Pluta-Czachowski, Organizacja Orła Białego. Zarys genezy, organizacji i działalności, Warszawa 1987; – Archiwum Państwowe w Częstochowie, Magistrat Częstochowy 5471, 5607, Gimnazjum G. Kośmińskiego 5; Archiwum Państwowe miasta stołecznego Warszawy, Warszawski Gubernialny Zarząd Żandarmerii 3352, k. 54, 3354, k. 12, 394; – informacje syna, Andrzeja Zbierskiego z Gdańska.