Zagroda Włościańska

Zagroda Włościańska, wzniesiona w 1909 w parku miejskim (od 1916 → Park im. S. Staszica) w związku z → Wystawą Przemysłu i Rolnictwa 1909. Budynek główny dawnej zagrody znajduje się przy ul. 7 Kamienic 4, przy południowej granicy parku. Projekt zagrody, wyłoniony przez komitet wystawy w wyniku konkursu, którego zasady opracował Wydział Kółek Rolniczych Towarzystwa Rolniczego w Królestwie Polskim; do realizacji zaakceptowano projekt Franciszka Lilpopa i Karola Jankowskiego. Zagroda składała się z budynków: domu mieszkalnego (gdzie były: pokój sypialny, pokój na górze, kuchnia, spiżarnia, piwnica na zbiory), zabudowania (w którym znalazły się: stajnia, obory, chlew, kurnik), stodoły oraz budynku (w którym mieściły się: spichlerz, szopa na wozy, narzędzia rolnicze i drwalnia. Wzorowa zagroda włościańska urządzona w parku podjasnogórskim podczas Wystawy 1909 i później w letnim okresie pielgrzymkowym, miała dawać wskazania włościanom, jak można w sposób praktyczny, estetyczny i zdrowotny budować na wsi. Zagrodą opiekowało się (od 1909 do lat 20. XX w.) → Częstochowskie Towarzystwo Rolnicze. W czasie I wojny światowej organizowano w zagrodzie rozmaite kursy, m.in. we wrześniu 1917 (z inicjatywy → Częstochowskiego Koła Ziemianek uczono kobiety i dziewczęta wyrobu obuwia wojennego. Po 1945 funkcjonowała jako budynek zieleni parkowej, przez jakiś czas mieścił się tam sklep z dewocjonaliami. Do czasów obecnych przetrwał tylko dom mieszkalny. Od 1998 obiekt jest własnością gminy Częstochowa w dyspozycji → Muzeum Częstochowskiego (MCz). Po renowacji dokonanej w 2003 (pod nadzorem konserwatora), udostępniono go zwiedzającym (wraz z wystawą rzeźby ludowej zgromadzonej w MCz). Jest jednym z obiektów wystawienniczych MCz.

Przewodnik po Wystawie Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie 1909 r., Częstochowa 1909, s. 160–163; „Architekt” 1909, z. 1, s. 18; „Kurier Częstochowski” 1910 (7 VIII), s. 38, 1917 (19 IX), s. 2, 1921, nr 216, s. 2; – materiały w zbiorach Ośrodka Dokumentacji Dziejów Częstochowy Muzeum Częstochowskiego.