Wyczerpy–Aniołów

Wyczerpy–Aniołów, dzielnica Częstochowy, która obejmuje obszar ograniczony na zachodzie (od granic miasta) trasą DK-1, torami kolejowymi Częstochowa–Warszawa, ul. Cmentarną, ul. Warszawską, al. Jana Pawła II do rzeki Warty, rzeką do granic Mirowa i miasta.

Na terenie Wyczerp odkryto cmentarzysko kultury łużyckiej (materiał z wykopalisk znajduje się w zbiorach Muzeum Częstochowskiego); wieś Wyczerpy została lokowana w 1356 na mocy przywileju króla Kazimierza Wielkiego, dzieliła się na na Wyczerpy Małe i Wielkie – z czasem: Dolne i Górne. Lokowana na 22 łanach wieś należała do największych na obszarze parafii św. Zygmunta, miała obowiązek płacenia tzw. obiednego, utrzymywania króla na wypadek pobytu w mieście. Dobra ziemskie Wyczerpy Dolne dzieliły się na część starościńską i wójtowską, obejmowały folwark i wieś z karczmą – według rejestru z 1818 liczyły 131 morgów i 80 prętów. W 1856 Edward Wyttek (dzierżawca ekonomii rządowej Częstochowa), właściciel folwarków Wyczerpy i Aniołów, sprzedał teren Józefowi Majzlowi, a ten z kolei Dawidowi Goldmanowi. W 1897 powstała w Wyczerpach Dolnych Huta Szkła „Paulina”, której właścicielem był → Izydor Gajzler. W 1928–30 podczas prac przyłączeniowych Wyczerp Dolnych, → Kamienia i Aniołowa do Częstochowy toczył się spór pomiędzy miastem a gminą Grabówka o rejon Zakładów Chemicznych i magazynów rządowych na Aniołowie (dawny rosyjski skład monopolu spirytusowego). Tereny te weszły w obręb miasta jako XXI dzielnica o nazwie Kamień. Wyczerpy Górne zostały włączone w obręb miasta w 1977. W dzisiejszej dzielnicy nadal widoczne są ślady dawnych podziałów administracyjnych. Główną oś komunikacyjną stanowi ul. Warszawska, na terenie Wyczerp Górnych przeważa zabudowa jednorodzinna.

Materiały w Ośrodku Dokumentacji Dziejów Częstochowy Muzeum Częstochowskiego.