Wrześniowski Władysław Wojciech

Wrześniowski Władysław Wojciech (1865—1940), chirurg, działacz społeczny i samorządowy. Ur. 23 IV 1865 w Warszawie, był synem Augusta i Władysławy z Babczyńskich.

Jego ojciec August (1836–1892) był zoologiem, w 1868–69 pracował jako profesor w Szkole Głównej Warszawskiej, a w 1880–88 był prof. rosyjskiego Uniwersytetu Warszawskiego (UW). Zajmował się ewolucjonizmem, badał wymoczki i skorupiaki; był autorem ponad 200 prac z różnych dziedzin zoologii.

Wrześniowski w 1885 ukończył rządowe IV Gimnazjum Męskie w Warszawie, następnie studiował na Wydziale Medycznym UW. Dyplom lekarza (cum eximia laude) uzyskał 5 XI 1891; w tr. został asystentem prof. Juliana Kosińskiego, kierującego kliniką chirurgiczną. W sezonach letnich leczył metodą mechanoterapii i masażem schorzenia narządów ruchu w sanatorium w uzdrowisku Busko-Zdrój. Opisał nawet panującą tam epidemię cholery („Kurier Codzienny” 1894, nr 234). W II połowie 1895 Wrześniowski osiadł w Częstochowie. Stało się to po tym, jak doktor → Władysław Biegański zwrócił się do prof. J. Kosińskiego o wskazanie zdolnego lekarza, który mógłby osiedlić się w Częstochowie i zorganizować oddział chirurgiczny w miejscowym szpitalu. W 1896 utworzył oddział chirurgiczny, m.in. powstały wówczas: sala operacyjna, opatrunkowa, ambulatorium szpitalne. Wrześniowski objął kierownictwo tegoż oddziału, a w roku następnym, po rezygnacji Biegańskiego z posady naczelnego lekarza szpitala, powierzono mu to stanowisko. O kwalifikacjach Wrześniowskiego świadczyły dokonane w 1896 udane trepanacje czaszki połączone z operacjami mózgu; zabiegi te opisał w artykule Przyczynki do chirurgicznego leczenia chorób mózgu („Medycyna” 1896, t. XXIV, nr 44 i 45). Wykonywał też operacje z różnych specjalności: laryngologiczne, urologiczne, ginekologiczne. Specjalizował się w gruźlicy układu kostnego, poświęcając temu zagadnieniu kilka publikacji. Od 1901 Wrześniowski był członkiem zarządu → Towarzystwa Lekarskiego Częstochowskiego (TLCz); w 1907–12 pełnił funkcję wiceprezesa, a w 1917–19 prezesa TLCz, występował też z prelekcjami z dziedziny chirurgii. W roku następnym został członkiem oddziału częstochowskiego Warszawskiego → Towarzystwa Higienicznego; przez pewien czas pełnił funkcję wiceprezesa tegoż Towarzystwa. W 1910–23 był prezesem oddziału częstochowskiego Stowarzyszenia Lekarzy Polskich (SLP). Od 1919 zasiadał w zarządzie głównym SLP. W 1919 był współzałożycielem, następnie prezesem oddziału częstochowskiego Czerwonego Krzyża (później → Polski Czerwony Krzyż). Udzielał się też w licznych dziedzinach życia: przynajmniej od 1902 był członkiem Rady Powiatowej Dobroczynności Publicznej, należał również do → Towarzystwa Dobroczynności dla Chrześcijan. W 1906 był jednym z inicjatorów powstania, później członków komitetu, którego zasługą było utworzenie w Częstochowie → I Polskiego Gimnazjum. W 1907 z ramienia Polskiej Partii Postępowej kandydował do Dumy Państwowej, lecz bez powodzenia. Na początku 1915 został powołany do rozszerzonego składu Rady Miejskiej w Częstochowie i zasiadał w niej do 1917. W zarządzanym przez siebie szpitalu Wrześniowski utworzył oddział dla dzieci, powiększał personel szpitalny, włącznie z służbą pielęgniarską. Poszerzając swą wiedzę o szpitalnictwie, podczas swoich podróży po Europie Zachodniej zwiedził szpitale we Francji i Anglii. Był ogromnym orędownikiem budowy nowego szpitala w Częstochowie, odpowiadającego wymogom dużego ośrodka miejskiego; dawał temu wyraz m.in. w artykułach zamieszczanych w „Gońcu Częstochowskim”. Mimo wytężonej pracy zawodowej i społecznej, znajdował czas na powiększanie swojej wiedzy zawodowej: śledził literaturę chirurgiczną krajową i zagraniczną, brał udział w międzynarodowych zjazdach chirurgów. W 1922–31 był członkiem rady, następnie zarządu (w którym pełnił funkcję wiceprezesa) Izby Lekarskiej Krakowskiej. Od 1923 wchodził w skład zarządu Naczelnej Izby Lekarskiej. Ponadto należał do Towarzystwa Chirurgów Polskich, Francuskiego Towarzystwa Chirurgów. Zm. 25 II 1940 w Częstochowie, pochowany został na cmentarzu ewangelicko-augsburskim (grób, który znajdował się w kwaterze 20, nie zachował się).

Wrześniowski był dwukrotnie żonaty: w pierwszym małżeństwie, z Zofią Anielą Sikorską (z którą rozszedł się w 1918) miał synów: Augusta Huberta (3 XI 1896 – 28 IX 1976) oraz Leona. Jego drugą żoną była Maria Legis (–1939).

Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Leksykon historii Polski, Warszawa 1995, s. 818 (dotyczy ojca, Augusta); Ewa Florek, Mirosław Zwoliński, Słownik biograficzny regionu częstochowskiego, t. II, Częstochowa 2005, s. 280, 281; Piotr Szarejko, Słownik lekarzy polskich XIX wieku, t. II, Warszawa 1994; — „Goniec Częstochowski” 1920, nr 159, s. 1 (Jubileusz dr. Władysława Wrześniowskiego), 1931, nr 49, s. 21 (tu biogram i fotografia); „Kurier Częstochowski” 1919, nr 71, s. 3, 1940, nr 46, s. 3; „Nad Wartą” 1989, nr 12, s. 3; Rocznik częstochowski. Kalendarz na rok 1903 wydany na korzyść Towarzystwa Dobroczynności dla Chrześcijan w Częstochowie, Częstochowa 1903, s. 2; „Tydzień” 1895, nr 31, s. 3; „Ziemia Częstochowska” 1990, t. XVII, cz. 2 (F. Sobalski), s. 182; — Archiwum Państwowe w Częstochowie, Akta miasta Częstochowy 27/7, t. II, k. 1234, 1238.