Wojak Leopold Wilhelm

Wojak Leopold Wilhelm (1867–1962), proboszcz parafii ewangelickiej w Częstochowie, działacz samorządowy i społeczny. Ur. 15 IV 1867 w Grodźcu k. Konina, był synem Jana Gotfryda, nauczyciela ludowego, i Julianny Marianny z Kurtzów.

Wojak ukończył szkołę ludową, następnie uczył się w gimnazjum klasycznym w Kaliszu. Będąc w starszych klasach, utrzymywał się z udzielania korepetycji. Po otrzymaniu matury powrócił do Grodźca. Nakłoniony przez duchownego katolickiego – ks. Grochalskiego, w 1887 podjął studia na Wydziale Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu w Dorpacie (Tartu); należał tam do Theologische Verein. W 1891 po ukończeniu studiów został ordynowany w Warszawie; powołano go na wikariusza. W 1893 objął administrację parafii w Sompolnie na Kujawach. Od 1899 był proboszczem w Brzezinach koło Łodzi; była to rozległa parafia, obejmująca wiele wsi, w których znajdowały się tzw. kantoraty. Przyjaźnił się ze swymi kolegami uniwersyteckimi – ks. Gundlachem i ks. Hadrianem, którzy przebywali w Łodzi. W tym okresie znajdował czas na realizowanie swojej pasji, jaką była fotografia. W lipcu 1912 został wybrany proboszczem nowo powstałej parafii ewangelicko-augsburskiej w Częstochowie. Po jego przybyciu ukończono budowę kościoła. Dojeżdżając z Częstochowy koleją lub końmi, administrował filialne parafie w Radomsku, Zawierciu (do 1935), Natolinie, Czarnym Lesie, Dziepółci, okresowo również w Wieluniu. Uczył religii m.in. w częstochowskim gimnazjum rządowym, później w gimnazjach: im. H. Sienkiewicza i J. Słowackiego. W czasie zarządzania parafią powstała szkółka niedzielna, chór kościelny, założono Towarzystwo Polskiej Młodzieży Ewangelickiej, powołano komitet pań opiekunek, które prowadziły akcję zbiórki ofiar i odzieży dla najuboższych, utworzono przytułek dla starców. W 1931 przy kościele wybudowana została plebania. Wojak cieszył się szacunkiem w Częstochowie, angażując się w działalność społeczną; w 1915 został powołany do rozszerzonego składu Rady Miejskiej (RM), a w 1918 był członkiem komisji szkolnej tejże RM. W 1919 należał do Komitetu Obywatelskiego Popierania Pożyczki Państwowej. Był autorytetem moralnym, powoływano go na arbitra w sprawach sądowych honorowych. W czasie okupacji władze niemieckie zabroniły mu wygłaszania kazań. Wówczas zamiast kazań odczytywał z ambony całe rozdziały Pisma Świętego. W 1940 pomagał rodzinom wysiedlonym z Wielkopolski i Pomorza; szukał dla nich mieszkań, prowadził zbiórkę ofiar. Kilkakrotnie ułatwiał ucieczkę z getta oraz ukrycie się miejscowym Żydom, wystawiał im fikcyjne metryki. Po powstaniu warszawskim 1944 plebania przy kościele ewangelickim stała się miejscem pobytu księży i świeckich działaczy kościoła ewangelickiego. W latach powojennych Wojak nadal administrował parafią. W 1953 przeszedł w stan spoczynku. Zm. 31 III 1962 w Częstochowie, pochowano go na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Częstochowie w kwaterze 11, rząd IV, grób 14 (na rogu kwatery). W kościele ewangelickim przy ul. Śląskiej i Kopernika znajduje się pamiątkowa tablica poświęcona jego pamięci.

W małżeństwie (od 1895) z Pauliną Emilią Augustą Teichman (ur. 1877), córką Karola, księdza ewangelickiego z Turku, miał pięcioro dzieci; córki: Janinę Annę (ur. 1899) zamężną z Józefem Białkowskim, Marię Eugenię (ur. 1900), i trzech synów: Stefana Karola, księdza kościoła ewangelicko-augsburskiego, Michała Piotra (ur. 1912), prawnika, Tadeusza Józefa (6 XII 1907 – 1 V 2000), który w 1925–31 studiował na Wydziale Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu Warszawskiego. 11 X 1931 został ordynowany na księdza kościoła ewangelicko-augsburskiego. W 1931–38 był wikariuszem i prefektem w polskiej parafii ewangelickiej w Łodzi. W 1938–39 pełnił funkcję ogólnopolskiego pasterza młodzieży w Warszawie. W 1939–45 pracował w biurze podań w Częstochowie. Po zakończeniu wojny do 1968 był proboszczem parafii w Starym Bielsku k. Bielska-Białej. W 1968–89 pełnił funkcję redaktora naczelnego i dyrektora wydawnictwa „Zwiastun” w Warszawie. Był autorem wielu książek, m.in. opublikował: Szkice z dziejów Reformacji w Polsce (1977), Jan Seklucjan – życie i dzieło (1984), Ustawy kościelne w Prusach Książęcych (1993), Zarys historii Kościoła (1995). Na podstawie pracy o historii reformacji otrzymał stopień doktora teologii. W 1989 przeszedł na emeryturę, mieszkał w Warszawie. Tam zmarł.

Grzegorz Polak, Kto jest kim w kościele. Ekumeniczne „who is who” chrześcijaństwa w Polsce, Warszawa 1999, s. 461 (dotyczy syna, Tadeusza); – Pamjatnaja kniżka petrokovskoj gubernii na god 1914, Piotrków 1914, s. 127; – Henryk Kurzawa, Dzieje parafii ewangelicko-augsburskiej w Częstochowie, Częstochowa 2001, s. 106–108; Uniwersytet Tartu a Polacy. Rola dorpatczyków w polskiej nauce, kulturze i polityce w XIX i XX wieku, Lublin 1999, s. 165; – „Goniec Częstochowski” 1912 nr 165, s. 2, 3, 1915 nr 171, s. 2, 1916 nr 243, s. 3; „Zwiastun” 1992, nr 17, s. 277, 278, 283 (tu fotografia); – Archiwum Państwowe w Częstochowie, Akta miasta Częstochowy 27/40, t. XI, k. 2298, 2299; Magistrat Częstochowy 4805, s. 1, 2, 5010.