Wizner Stanisław

Wizner Stanisław (1893–1942), pseudonimy: Huragan, Mielżyński. Sportowiec, oficer Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy. Ur. 23 IV 1893 w Ostatnim Groszu k. Częstochowy (obecnie dzielnica miasta), był synem Józefa (–23 VIII 1908), majstra fabryki włókienniczej → „Częstochowianka”, zamordowanego skrytobójczo, matką była Marianna z Anzorgów.

Wizner od najmłodszych lat pasjonował się sportem. W 1909 był współzałożycielem, a także czołowym zawodnikiem (bramkarzem i napastnikiem) Towarzystwa Footbalowego „Częstochowianka”, klubu funkcjonującego przy fabryce włókienniczej w Ostatnim Groszu. W tym okresie należał również do Towarzystwa Gimnastycznego → „Sokół” w Częstochowie. W 1915 podczas I wojny światowej wstąpił do → Polskiej Organizacji Wojskowej. Jako członek tejże organizacji 10 i 11 XI 1918 brał udział w rozbrajaniu Niemców w Częstochowie. Od tr. służył w 5 pułku piechoty legionowej; wraz z pułkiem uczestniczył w wojnie z Rosją bolszewicką. Po zakończeniu działań wojennych został awansowany do stopnia podporucznika (ze starszeństwem od 19 VI 1919). W 1921 wystąpił z wojska i jako ochotnik wziął udział w III powstaniu śląskim. Jeszcze w tym roku wyjechał do Francji, gdzie zaciągnął się do Legii Cudzoziemskiej. Do 1926 służył w Afryce Północnej i na San Domingo, następnie jako robotnik pracował we Francji. W 1931 powrócił do Polski i zamieszkał w Częstochowie. W 1934 będąc porucznikiem rezerwy na wypadek mobilizacji posiadał przydział do IV Dywizjonu Taborów. W 1936 w ramach prowadzonej przez państwo akcji osadnictwa jako oficer otrzymał ziemię we wsi Zapole k. Lubomla na Wołyniu. Nie gospodarował tam jednak zbyt długo, bowiem w 1938 powrócił do Częstochowy. Jeszcze w tr. powierzono mu funkcję inspektora terenowego dywersji pozafrontowej przy komendzie okręgu częstochowskiego → Związku Strzeleckiego; funkcja ta była związana z przygotowaniami terytorialnej obrony kraju na wypadek wojny. Podczas walk z Niemcami we wrześniu 1939, z myślą o przyszłej zbrojnej działalności konspiracyjnej, Wizner gromadził broń, którą ukrywał m.in. w mieszkaniach rodziny i przyjaciół. 24 IX 1939 wraz z → Dominikiem Zbierskim, dyrektorem gimnazjum i liceum im. Traugutta, otrzymał od przybyłego do Częstochowy Marka Kierzkowskiego instrukcje dotyczące tworzenia organizacji konspiracyjnej. W tym celu 27–28 IX 1939 przebywał w Krakowie na spotkaniu czołowych działaczy utworzonej jeszcze w tym miesiącu Organizacji Orła Białego (OOB); podczas tegoż zebrania Wizner, posiadający stopień kapitana, przeprowadził rozmowy z jego uczestnikami co do położenia ogólnego i sytuacji na poszczególnych terenach Polski. Po utworzeniu komórki OOB w Częstochowie Wizner dowodził grupą bojową, która w nocy z 11 na 12 XI 1939 dokonała akcji zbrojnej k. Poraja. Później pełnił funkcję kierownika częstochowskiego rejonu dywersyjno-przerzutowego OOB, a także kierował częstochowskim rejonowym zespołem lotnym. Na początku 1940 dowodził akcjami uderzeniowymi w Pajęcznie i pod Herbami. W kwietniu 1940 wszedł w skład komendy okręgowej → Polskiego Związku Wolności (PZW); był tam odpowiedzialny za sprawy wojskowe. Do 1942 w PZW dowodził Związkiem Odwetu. Z jego inicjatywy powstały placówki PZW w Mstowie, Rędzinach, Mariance k. Złotego Potoku, Radomsku. 28 III 1942 w Rędzinach zginął w walce z niemieckimi żandarmami, podczas próby zatrzymania go. Pochowany został na cmentarzu w Rędzinach.

Jego żoną była Aniela ze Spałków (1892–1939).

Kazimierz Pluta-Czachowski, Organizacja Orła Białego. Zarys genezy, organizacji i działalności, Warszawa 1987, s. 42, 68, 74, 127, 141, 148, 153, 159, 169; – Andrzej Wiktor Gała, 50 lat niepodległościowych działań zbrojnych na ziemi częstochowskiej 1906–1956. Szkice i dokumenty, t. I, Częstochowa 1999, s. 50, 52; – Andrzej Wiktor Gała, Słownik biograficzny konspiracji częstochowskiej, Warszawa 1999, s. 18, 21; – Jan Pietrzykowski, Cień swastyki nad Jasną Górą. Częstochowa w okresie hitlerowskiej okupacji 1939–1945, Katowice 1985, s. 19; – Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Warszawa 1934, s. 187, 714; Spis oficerów służących czynnie w dniu 1 VI 1921, Warszawa 1921, s. 167; – Jerzy Mucha, Juliusz Sętowski, Tygrys Ostatniego Grosza. Stanisław Wizner (1893–1942), pseud. Huragan, sportowiec i działacz niepodległościowy, „Nad Wartą” 2002, nr 27 (dodatek do „Gazety Częstochowskiej”); „Niedziela” 1995, nr 12, s. 10, nr 13, s. 11; „Życie Częstochowy” 1948, nr 85; – materiały w zbiorach Ośrodka Dokumentacji Dziejów Częstochowy Muzeum Częstochowskiego.