Wilkoszewski Franciszek Dionizy

Wilkoszewski Franciszek Dionizy (1875–1941), właściciel drukarni i księgarni, redaktor, publicysta, działacz samorządowy i społeczny. Ur. 23 III 1875 w Lubstowie, powiat kolski, był synem Stanisława Józefa, właściciela ziemskiego, oraz Zofii z Jasińskich (ok. 1848–1908).

Wilkoszewski po ukończeniu gimnazjum w Kaliszu odbywał praktykę w „Gazecie Kaliskiej” i w drukarni Karola Hindemitha. Swoją wiedzę drukarską poszerzał w drukarni warszawskiej Piotra Laskauera oraz Witolda Babickiego. Pracował też w redakcji „Kuriera Warszawskiego”. W 1899 osiadł w Częstochowie, gdzie po zakupie od właścicielki księgarni Marii Lipskiej dwu maszyn drukarskich i przy poparciu miejscowego kupiectwa uruchomił akcydensową i gazetową drukarnię (przy III Alei 38); wykonywał druki handlowe i przemysłowe, posiadał też litografię. Wilkoszewski był założycielem, wydawcą i redaktorem pierwszego pisma codziennego w Częstochowie – → „Gońca Częstochowskiego”, ukazującego się od marca 1906 (nosiło do 1907 nazwy: „Wiadomości Częstochowskie”, „Dziennik Częstochowski”, a w 1909 „Gazeta Częstochowska”) do września 1939. Drukarnia od 1923 mieściła się przy III Alei 52 i nosiła nazwę „Drukarnia i Litografia F.D. Wilkoszewskiego”. Oprócz „Gońca Częstochowskiego” drukował m.in. → „Niedzielę”, „Czasopismo Literackie”, pismo dla młodzieży → „Świat Szkolny”, a także nakłady własne, głównie powieści ukazujące się uprzednio na łamach „Gońca Częstochowskiego”, nakłady księgarni → Antoniego Gmachowskiego w Częstochowie, książki do nabożeństwa oraz serię pocztówek Piękno Jasnej Góry w akwareli Tadeusza Cieślewskiego (ojca). Wilkoszewski był również właścicielem sklepu papierniczego (przy II Alei 38, następnie 26 i III Alei 52, gdzie mieściła się też administracja „Gońca Częstochowskiego”); w 1934 sklep został przekształcony w księgarnię pod nazwą Księgarnia i Sklep „Gońca Częstochowskiego”. W 1927 z ramienia Katolickiego Komitetu Wyborczego wszedł do Rady Miejskiej. W 1932–39 był prezesem miejscowego oddziału → Stowarzyszenia Kupców Polskich, a przez pewien czas także Stowarzyszenie Przemysłowców i Kupców w Częstochowie. Od 1938 przewodził Parafialnej Akcji Katolickiej. Aresztowany 9 XI 1939, do 14 XII tr. przetrzymywany był w więzieniu na Zawodziu w Częstochowie. Ponownie aresztowany w czerwcu 1940, po 20 VIII tr. został wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Tam został zamordowany 24 XI 1941. Na grobowcu rodzinnym na cmentarzu Kule w Częstochowie, w kwaterze 17, rząd I, grób 7 znajduje się poświęcona mu symboliczna inskrypcja. Jego imieniem została nazwana ulica w Częstochowie.

W małżeństwie (od 1898) z Anną Hryniewiecką (1877–1956) miał czworo dzieci; synów: Józefa (1901–1942), literata zastrzelonego w Warszawie; Jana (1912–1944) inż., oficera Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej, rozstrzelanego w Iwoniczu; córki: Marię (1907–1957), zamężną za Karolem Załuskim, Halinę, zamężną z → Janem Jerzym Łodzińskim.

Słownik pracowników książki polskiej (W. Tyras), t. I, red. I. Treichel, Warszawa 1972, s. 260; – Jan Pietrzykowski, Akcja AB w Częstochowie, Katowice 1971, s. 76 (tu fotografia); Ryszard Szwed, Radni miasta Częstochowy w latach międzywojennych (1919–1939), [w:] Społeczeństwo Częstochowy w latach 1918–1939, Częstochowa 1997, s. 53; „Słownik biograficzny ludzi związanych z książką w regionie częstochowskim” (W. Mielczarek) (maszynopis w zbiorach Miejskiej Biblioteki Publicznej w Częstochowie); – „Ziemia Częstochowska” 1990, t. XVII, cz. 1, (D. Berezińska), s. 79 i n.; – odpis z inskrypcji nagrobnej; – materiały w zbiorach Ośrodka Dokumentacji Dziejów Częstochowy Muzeum Częstochowskiego.