Weksler Joachim Chaim

Weksler Joachim Chaim (1884–1941), przemysłowiec, działacz samorządu miejskiego i gminy żydowskiej, społecznik. Ur. 19 III 1884 w Pławnie, powiat noworadomszczański (radomszczański), był synem Salomona (ok. 1846–1907), właściciela wytwórni szczotek, współwłaściciela (wraz z Chilem Helmanem, Jakubem Rotszyldem i Wandą Piątkowską) działek ziemskich w Ostatnim Groszu (od 1916 dzielnica Częstochowy). Matką była Liba (ok. 1846–1895) z Rozenbaumów, bratem Henryk Henoch (1870–1903), właściciel fabryki zabawek (przy II Alei 18) i sklepu (przy II Alei 20) w Częstochowie.

Weksler był właścicielem (do 1939) kantoru wymiany walut i loterii, a także fabryki zabawek (przy I Alei 6); większość produkcji eksportował do Cesarstwa Rosyjskiego. W 1909 na Wystawie Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie otrzymał medal brązowy za swoje wyroby (ręcznie układane alfabety kauczukowe). 18 I 1917 zawiązał spółkę z Salomonem Rodałem (firma Rodał i Weksler). Udzielał się w środowisku przemysłowców, kupców i rzemieślników. W 1913 był współzałożycielem, później członkiem zarządu Stowarzyszenia Fabrykantów i Kupców w Częstochowie. Należał do zarządów i rady II Częstochowskiego Rzemieślniczego Towarzystwa Pożyczkowo-Oszczędnościowego. W początkach lat 30. był członkiem zarządu Banku Spółdzielczego Przemysłowców i Kupców. Zasiadał w zarządach organizacji → Mizrachi, → Klubu Rzemieślników oraz żydowskiego Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości. Od II połowy lat 20., do 1939 był prezesem rady miejscowej → Gminy Wyznaniowej Żydowskiej. Pięciokrotnie (w 1917 w wyborach kurialnych, później w 1925, 1927, 1934 i 1939) wybierany był do Rady Miejskiej w Częstochowie; należał do różnych komisji: dla biednych, rozbudowy miasta, opiniodawczej, inwestycji miejskich, dopłat specjalnych na utrzymanie kanalizacji. Był delegatem do Rady → Powiatowej Kasy Chorych w Częstochowie. Udzielał się na polu dobroczynnym i społecznym: zasiadał w zarządzie (był kasjerem) Towarzystwa Pomocy Ubogim i Chorym Żydom → „Linas Hacedek”, był wiceprezesem Kasy Bezprocentowych Pożyczek dla Żydów, współzałożycielem (w 1921) Towarzystwa Żydowskich Szkół Średnich w Częstochowie, członkiem Komitetu Budowy Gimnazjum Żydowskiego. Weksler angażował się też w działania patriotyczne: w 1919 uczestniczył w kweście na rzecz rekruta polskiego, a w 1920 (w czasie wojny z Rosją bolszewicką), wspomagał finansowo (działający przy Gminie Żydowskiej) Komitet Niesienia Pomocy Żołnierzowi Polskiemu. Mieszkał we własnej kamienicy przy I → Alei 6, był też właścicielem nieruchomości na → Ostatnim Groszu w Częstochowie. Zm. 23 I 1941 w Częstochowie, pochowany został na miejscowym cmentarzu żydowskim.

Jego żoną była Balbina Bajla z d. Bacharia (23 X 1883 Częstochowa – 31 III 1943 Częstochowa), córka Mendla i Małki z Warszawskich, która zasiadała w zarządzie Ochrony dla Dziewcząt przy ul. Fabrycznej (Mielczarskiego). W małżeństwie z nią miał dwie córki: Libę Niutę (1905 Częstochowa – 1938 Jerozolima), która ukończyła Żydowskie Gimnazjum Społeczne w Częstochowie, w 1925 była studentką Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, a później uniwersytetu w Wiedniu, w 1934 ukończyła Wydział Medyczny Uniwersytetu Warszawskiego, zmarła podczas epidemii tyfusu w Jerozolimie; Teresę Taubę Tolę (30 VI 1920 Częstochowa–), zamężną ze Stefanem Wurzelem (który zaginął w czasie wojny 1939). Przeżyła okupację, później wyszła za Mieczysława Harleya, oficera Wojska Polskiego, który ukończył studia prawnicze w Wilnie.

Żydzi częstochowscy. Słownik biograficzny, pod red. J. Sętowskiego, Częstochowa 2020.