Tempel Ludwik Lejbuś Lewek

Tempel Ludwik Lejbuś Lewek (1857–1921), kupiec, radny miejski, ławnik sądowy, działacz społeczny i dobroczynny. Ur. w Częstochowie, był synem Wolfa (1833–1892 Częstochowa), właściciela sklepu, i Augusty Gustawy Gitli z Henigów.

Tempel prowadził kantor ekspedycyjno-komisowy w Częstochowie (przy II Alei 33) oraz w Herbach (gdzie załatwiał wszelkie operacje celne oraz ekspedycyjne w komórce granicznej). Był członkiem zarządu (wraz z Hipolitem i Izydorem Templami) Północnego Towarzystwa Transportowego i Ekspedycyjnego Sp. Akcyjna w Częstochowie. Zasiadał w zarządzie (był skarbnikiem) oddziału częstochowskiego Stowarzyszenia Kupców Polskich. W sierpniu 1916 zasiadał w prezydium zebrania właścicieli nieruchomości (dotyczyło podatków nałożonych przez władze niemieckie); wybrany został wówczas do reprezentowania właścicieli budynków przy II Alei (strona prawa), i ulicach: Teatralnej (al. Kościuszki i al. Wolności), Mickiewicza i innych. Później był współorganizatorem, a przez pewien czas przewodniczącym → Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości. W 1917 w wyborach kurialnych wszedł do Rady Miejskiej (RM) w Częstochowie; był członkiem komisji finansowo-budżetowej, żywnościowej (zajmował się zakupem towarów, w lipcu 1918 zrezygnował z pracy w tej komisji) i komisji ds. podatku od zysku wojennego. Z ramienia RM reprezentował Częstochowę na I Zjeździe Przedstawicieli Miast Królestwa Polskiego (19–21 XI 1917 w Warszawie). W 1920 był kandydatem na ławnika miejskiego (członka Magistratu m. Częstochowy). Udzielał się dobroczynnie. Należał do zarządów: → Domu dla Starców i Sierot im. Miny Werde, → Towarzystwa Dobroczynności dla Żydów (TDdŻ); należał tam do komisji wsparć i pożyczek, a także → Szpitala TDdŻ, wspomagał finansowo szpital (w 1913 wraz z żoną złożył legat w wysokości 2 tys. rubli). W czasie I wojny światowej wspomagał kuchnie sekcji żydowskiej → Doraźnej Pomocy; m.in. ufundował 300 obiadów na otwarcie kuchni nr 2 2 XII 1916. W 1920, podczas wojny z bolszewikami wpłacił 1500 marek na rzecz Komitetu Niesienia Pomocy Żołnierzowi Polskiemu (działającemu przy gminie żydowskiej w Częstochowie). Od 1906 należał do → Towarzystwa Szerzenia Wiedzy, działał też w Towarzystwie Muzyczno-Literackim → „Lira”; był tam członkiem zarządu (skarbnikiem, a w 1910 wiceprezesem). Tempel mieszkał przy II Alei 33, do niego należała posesja przy III Alei 75 (był właścicielem wybudowanej tam → rotundy, w której prezentowano panoramy malarskie, m.in. stacje Męki Pańskiej, a od ok. 1907 funkcjonowało kino „Panorama”). Zm. 23 (?) IX 1921 w Częstochowie, pochowany został na miejscowym cmentarzu żydowskim.

Tempel był dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była Nacha z Tenenbaumów, działaczka dobroczynna, która w czasie I wojny światowej pracowała społecznie w kuchniach sekcji żydowskiej Doraźnej Pomocy, była członkinią zarządów Domu dla Starców i Sierot im. Miny Werde oraz Ochrony dla Dziewcząt (przy ul. Fabrycznej). W małżeństwie z nią Tempel miał dwóch synów: Aleksandra Henryka (1885 Częstochowa–) i Hipolita (1892 Częstochowa–), inżyniera, który w końcu lat 20. i początkach 30. XX w. kierował oddziałem częstochowskim Północnego Towarzystwa Transportowego i Ekspedycyjnego S.A., był też (od II połowy lat 30.) zastępcą członka zarządu Towarzystwa Przemysłowców Okręgu Częstochowskiego. Tempel powtórnie ożenił się z Szajndlą z Kupczyków, która pochodziła z Wieruszowa.

Żydzi częstochowscy. Słownik biograficzny, pod red. J. Sętowskiego, Częstochowa 2020.