Szubert Jan Tomasz

Szubert Jan Tomasz (1843–1937), powstaniec styczniowy, zesłaniec, kolejarz. Ur. 19 XII 1843 w Częstochowie, był synem Karola, krawca i Ludwiki z Maciałowiczów.

Od 1856 był uczniem Józefa Urbańskiego, mistrza cechu malarzy. W 1861 został „wyzwolony” na czeladnika. Kształcił się później w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, powrócił do Częstochowy. Należał do konspiracji narodowej. 22 I 1863 wraz z grupą kolegów wyruszył do Poraja k. Częstochowy, gdzie był punkt zborny ochotników do powstania. Walczył w oddziałach: Józefa Grekowicza, Apolinarego Kurowskiego, Teodora Cieszkowskiego, Aleksandra Lütticha, później zaopatrywał w żywność i ubrania powstańców z oddziału Józefa Oksińskiego. Był w dyspozycji Ignacego Błeszyńskiego, który w Piotrkowskiem organizował oddziały powstańcze. Z jego polecenia objeżdżał ten region, wykonując spisy ochotników do powstania. Aresztowany 24 XII 1863 w majątku Gierowskich w Wielgomłynach, przetrzymywany był w więzieniu w Piotrkowie. Skazany 14 X 1864 przez sąd wojenny na trzy lata rot aresztanckich i dożywotnie osiedlenie na Syberii. Wywieziony z X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej do Moskwy, stamtąd 23 I 1865 etapami powędrował na Syberię. Karę odbywał w Orle i Permie. W 1867 został wysłany na osiedlenie w Aczyńsku w guberni jenisejskiej. Zajmował się tam introligatorstwem, stolarstwem, uczył też dzieci mieszkających w tej miejscowości Polaków. Przeniesiony, pracował jako nauczyciel w siole Użur (260 km od Aczyńska), później we wsi Boresz. W 1871 matka Szuberta wyjednała u cara Aleksandra II przejeżdżającego przez Częstochowę zgodę na jego zwolnienie z zesłania. Latem 1873 powrócił do kraju. Osiadł w Częstochowie, później pracował na kolei: we Włocławku i Nieszawie, jako zastępca zarządzał stacją pod Częstochową, wreszcie w Częstochowie. Po 1899 zatrudniony był w Koluszkach, następnie do 1914 jako zawiadowca stacji w Aleksandrowie Kujawskim. Po wybuchu wojny w 1914 wyjechał do Rosji, do 1917 mieszkał wraz z żoną u inż. Pasierbińskiego w miejscowości Jeziory pod Moskwą, później na stacji Guczkowo. W 1918 powrócił do kraju, pracował przez jakiś czas na stacji kolejowej w Kamieńsku, powiat piotrkowski. Na początku lat 30. mieszkał w Częstochowie (przy al. Wolności 18). Jako weteran uczestniczył w uroczystościach patriotycznych i narodowych, m.in. poświęconych kolejnym rocznicom wybuchu powstania styczniowego. Zm. 15 X 1937 w Gomunicach, powiat radomszczański, pochowany został na cmentarzu św. Rocha (grób przypuszczalnie nie zachował się). Był przedostatnim żyjącym w Częstochowie powstańcem styczniowym. Manifestacyjny pogrzeb odbył się 19 X 1937, wzięli w nim udział przedstawiciele wojska, władz lokalnych, kompania honorowa → 27 pułku piechoty oraz rzesze mieszkańców Częstochowy. Odznaczony był Krzyżem Niepodległości z Mieczami (1930) oraz Krzyżem Walecznych (trzykrotnie).

Szubert był dwukrotnie żonaty: (od 1878) z Wiktorią Ferencowicz (1848–1919), z którą miał syna Stefana Saturnina (1878–98). Jego drugą żoną (od ok. 1930) była Aleksandra Wiśniewska.

Anna Kunczyńska-Iracka, Malarstwo ludowe kręgu częstochowskiego, Wrocław 1978, s. 186; Antoni Lenkiewicz, Weterani Powstania Styczniowego 1863 r. odznaczeni Krzyżem Niepodległości, Wrocław 1998, s. 89, 90 (tu biogram i fotografia); Zofia Strzyżewska, Nieznany pamiętnik powstańca styczniowego i zesłańca Jana Szuberta, „Niepodległość i Pamięć” 1995, nr 1 (2), s. 169–197; Jan Szubert, Pamiętnik częstochowianina–powstańca styczniowego, oprac. Z. Strzyżewska, Częstochowa 2012, s. 162; Zofia Gzik, Stary cmentarz w Radomsku, Radomsko 2012, s. 165 (dotyczy syna, Stefana); – „Goniec Częstochowski” 1937, nr 240 (17 X), s. 6, nr 241, s. 4; – Archiwum Państwowe w Częstochowie, Akta miasta Częstochowy 8919, k. 260; Akta stanu cywilnego, Parafia św. Zygmunta 1878, akt ślubu nr 37, s. 133.