Sachs (Zaks) Władysław Wolf

Sachs (Zaks) Władysław Wolf (1870–1942), inżynier chemik, przedsiębiorca, właściciel fabryki, działacz samorządowy i społeczny, prezes gminy żydowskiej. Ur. 30 X 1870 w Łodzi, był synem Loebela i Leontyny.

Sachs ukończył szkołę rzemieślniczą w Łodzi, następnie politechnikę w Charlottenburgu (Berlin) i uniwersytety w Heidelbergu i Bernie (Szwajcaria); posiadał stopień dr. chemii. W 1892 założył i kierował fabryką chemiczną „Aniołów” (później Towarzystwo Akcyjne Fabryki Przetworów Chemicznych, od ok. 1926 Zakłady Chemiczne Aniołów, fabryka popularnie nazywana była kwasiarnią) w Aniołowie (od 1916 w granicach Częstochowy). Przez szereg lat był członkiem Rady Częstochowskiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu. Zaangażowany był w działalność samorządową: w 1917 w wyborach kurialnych (z kurii I) wszedł do Rady Miejskiej (RM) w Częstochowie; pracował w komisjach: żywnościowej, szkolnej, regulaminowo-prawnej, finansowo-budżetowej oraz dla biednych. Z ramienia RM reprezentował Częstochowę na I Zjeździe Przedstawicieli Miast Królestwa Polskiego (19–21 XI 1917 Warszawa). W marcu 1919 na posiedzeniu RM został wybrany do zespołu (razem z → Janem Dreszerem i → Janem Wróblewskim), który miał opracować monografię RM. W 1908 wszedł do komitetu organizacyjnego Wystawy Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie. Od 1910 był członkiem rzeczywistym Straży Ogniowej Ochotniczej. Współzałożyciel oddziału częstochowskiego Związku Zawodowego Robotników Przemysłu Chemicznego w Polsce. Zasiadał w zarządach stowarzyszeń kulturalnych: Towarzystwa Śpiewaczego → „Lutnia” i Towarzystwa Muzyczno-Literackiego → „Lira” (którego w 1907 był współzałożycielem). Udzielał się dobroczynnie: zasiadał (od 1900) w zarządzie → Towarzystwa Dobroczynności dla Żydów, a także był wiceprezesem Towarzystwa Pomocy Ubogim i Chorym Żydom → „Linas Hacedek”. W 1916 przewodniczył posiedzeniu reprezentantów wszystkich stowarzyszeń i korporacji żydowskich w związku z pochodem trzeciomajowym. W czasie wojny z Rosją bolszewicką zasilał finansowo Komitet Niesienia Pomocy Żołnierzowi Polskiemu, działający przy gminie żydowskiej w Częstochowie. Sachs przewodził Stowarzyszeniu Pracowników Handlowych i Przemysłowych, był członkiem zarządu oddziału częstochowskiego Towarzystwa Przemysłowców Królestwa Polskiego. W czasie I wojny światowej był prezesem gminy żydowskiej w Częstochowie. W II połowie lat 20. zasiadał w zarządzie miejscowej → Nowej Synagogi. Był członkiem rady Izby Polsko-Palestyńskiej w Warszawie. W Częstochowie mieszkał przy ul. Mikołajewskiej 13 (→ Katedralna 8). Od końca lat 30. przebywał stale w Warszawie (mieszkał przy ul. 6 sierpnia 23). W czasie okupacji niemieckiej 31 XII 1941 przybył do Częstochowy, mieszkał na terenie → getta (przy ul. Przemysłowej 8). Przypuszczalnie zginął we wrześniu lub październiku 1942 podczas → likwidacji getta. Odznaczony był Złotym Krzyżem Zasługi (1937).

Jego żoną była Maria z domu Landau, działaczka dobroczynna.

Żydzi Częstochowscy. Słownik biograficzny, pod red. J. Sętowskiego, Częstochowa 2020.