Rajszys Bolesław Robert

Rajszys Bolesław Robert (1874–1946), przemysłowiec, działacz rzemieślniczy i społeczny. Ur. 6 VI 1874 w Wilnie, był synem Józefa i Benedykty z Jankowskich.

Rajszys ukończył szkołę czteroklasową w Wilnie i rozpoczął naukę rzemiosła rzeźnicko-wędliniarskiego u mistrza cechowego Erazma Borkowskiego. Od 1894, po tym jak został czeladnikiem, pracował w Warszawie, w Wilnie i w kilku miejscowościach na terenie Cesarstwa Rosyjskiego. W 1900 otworzył w Częstochowie warsztat rzemieślniczy, który z czasem przekształcił się w duże przedsiębiorstwo – Zakłady Masarsko-Wędliniarskie (al. Najświętszej Maryi Panny 48), posiadające trzy sklepy (al. Wolności 3/5, ul. Piłsudskiego 1, ul. 7 Kamienic 21). Swoje wyroby prezentował m.in. na Wystawie Przemysłowo-Rolniczej w Częstochowie w 1909, gdzie otrzymał za nie wielki srebrny medal. Od 1901, kiedy uzyskał dyplom mistrzowski, przygotowywał młodzież rzemieślniczą do egzaminów czeladniczych i mistrzowskich. Był członkiem komisji egzaminacyjnej przeprowadzającej egzaminy na czeladników i mistrzów. W 1908 uzyskał drugi dyplom mistrzowski, tym razem cechu warszawskiego. W 1909–46 pełnił funkcję starszego cechu rzeźniczo-wędliniarskiego. Jako reprezentant cechu w 1911 brał udział w zjeździe rzemieślniczym w Petersburgu. Był jednym ze współzałożycieli, później członkiem zarządu Stowarzyszenia Rzemieślniczo-Przemysłowego (później → Okręgowe Towarzystwo Rzemieślnicze) w Częstochowie. W 1924 został prezesem koła starszych i podstarszych cechów rzemieślniczych. Rajszys należał do → Polskiego Czerwonego Krzyża (PCK) oraz → Towarzystwa Dobroczynności dla Chrześcijan (TDdCh); z ramienia TDdCh współorganizował kolonie letnie dla ubogich dzieci. W 1937 należał do Obywatelskiego Komitetu Pomocy Zimowej Bezrobotnym. W 1945 otrzymał tytuł honorowego prezesa Okręgowego Towarzystwa Rzemieślniczego. Zm. 9 X 1946 w Częstochowie, pochowany został na cmentarzu Kule w kwaterze 29, rząd IV, grób 8. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi (1937).

W małżeństwie z Eleonorą Jaworską (1877–1949) miał dzieci: Jadwigę (ur. 1903), Stanisławę (1904–1913), Zofię Anielę (ur. 1908), Ryszarda (1901–1940), lekarza laryngologa, członka → Polskiej Organizacji Wojskowej (POW), który służył w 5 pułku piechoty legionowej, jako żołnierz 51 pułku strzelców kresowych brał udział w wojnie 1920. W 1928 ukończył studia lekarskie na Uniwersytecie Poznańskim, a w 1932 Szkołę Podchorążych Rezerwy Sanitarnej w Warszawie. Pracował w Kasie Chorych w Poznaniu. W 1939 w stopniu porucznika przydzielony do kadry zapasowej 2 Szpitala Okręgowego w Lublinie. Został zamordowany wiosną 1940 w Katyniu.

Juliusz Sętowski, Cmentarz Kule w Częstochowie. Przewodnik biograficzny, Częstochowa 2005, s. 255–256; Jan Bohdan Gliński, Słownik biograficzny lekarzy i farmaceutów ofiar drugiej wojny światowej, t. I, Wrocław 1997, s. 345 (dotyczy syna, Ryszarda); Katyń. Księga cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa 2000, s. 520 (dotyczy syna, Ryszarda, tu fotografia); – Ludomir Kucharski, Franciszek Patrzyk, Franciszek Sobalski, Z dziejów rzemiosła Częstochowy, Częstochowa 1966, s. 37, 43, 53; – „Gazeta Częstochowska” 1909, nr 32, s. 4; „Głos Narodu” 1946, nr 240, s. 6; „Goniec Częstochowski” 1908, nr 175, s. 2, 1937, nr 101, s. 5, nr 217, s. 3, nr 230, s. 3; Handlowiec. Kalendarz dla spraw handlu i przemysłu m. Częstochowy na 1914 r., [Częstochowa 1914?], s. 273; Informator rzemiosła i handlu miasta Częstochowy na rok 1938 wydany przez Okręgowe Towarzystwo Rzemieślniczo-Przemysłowe w Częstochowie, Częstochowa 1938; Polski Czerwony Krzyż. Sprawozdanie oddziału częstochowskiego za 1933, Częstochowa 1934, s. 22; „Ziemia Częstochowska” 1967, t. VI/VII, (F. Sobalski), s. 78; – Archiwum Państwowe w Częstochowie, Akta miasta Częstochowy 27/3, t. I, k. 1385, 1386; Urząd Stanu Cywilnego w Częstochowie, akt zgonu nr 1242/1946.