Prasa niemiecka w Częstochowie 1939–45

Udostępnij

Prasa niemiecka w Częstochowie 1939–45, wydawana pod egidą okupanta w języku polskim, niemieckim i rosyjskim. We wrześniu 1939 Niemcy utworzyli na okupowanych przez siebie terenach Polski trzy urzędy propagandy Rzeszy (Reichspropagandaämter) z siedzibami w Poznaniu (RPA-1), Łodzi (RPA-2) i Krakowie (RPA-3). Ich celem była organizacja i kierowanie działalnością propagandową, w tym także tworzenie prasy niemieckiej dla wojsk i administracji III Rzeszy oraz dla ludności polskiej. W Częstochowie pierwsze dwa tytuły prasy w języku niemieckim wydrukowano we wrześniu 1939; były to: gazeta frontowa „Schlesische Frontschau” oraz pismo urzędowe „Anordnungen des Chefs der Zivilverwaltung”. Pierwszym niemieckim pismem w języku polskim w okupowanej Częstochowie był → „Goniec Częstochowski” (tytuł przejęto od miejscowego polskiego dziennika wydawanego przez → Franciszka Dionizego Wilkoszewskiego); wychodził od 14 IX 1939. Początkowe numery drukowano w języku polskim i niemieckim, zamieszczano w nich również artykuły z prasy III Rzeszy. Jako wydawca figurował Franciszek Sowiński (nieistniejąca w rzeczywistości osoba). Pismo tłoczono w zajętej przez Niemców drukarni Wilkoszewskiego. 4 XI 1939 gazeta otrzymała nowy tytuł: → „Kurier Częstochowski”. Początkowo na terenie Generalnego Gubernatorstwa (GG) system prasowy organizował Reichspropagandaamt 3 w Krakowie (wspierany przez filię RPA-2 w Warszawie), a następnie Wydział do spraw Oświaty Ludu i Propagandy w Urzędzie Generalnego Gubernatora. „Kurier Częstochowski” wydawany był przez powołany 15 XII 1939 koncern prasowy „Zeitungsverlag Krakau – Warschau. G.m.b.H.”. Na łamach okupacyjnego „Gońca Częstochowskiego” oraz „Kuriera Częstochowskiego” (podobnie jak w innych gazetach polskojęzycznych na terenie GG) atakowano władze II Rzeczypospolitej, Wielką Brytanię, Francję i Żydów, obarczając ich winą za wywołanie wojny i nieszczęścia jakie spadły na Polskę (od czerwca 1941 za wroga uznawano także Związek Radziecki). Nie krytykowano natomiast Józefa Piłsudskiego i kościoła katolickiego, choć zdarzały się przytyki pod adresem polskiego kleru. „Kurier Częstochowski”, który od początku kierowany był do katolików w GG, ukazywał się do 16 I 1945. Z gazetą współpracowała grupa dziennikarzy – Polaków (po wojnie w Częstochowie odbył się proces kolaboracyjnego zespołu redakcyjnego). Od września 1944 w Częstochowie wydawano w języku polskim → „Gazetę Narodową”, pismo mające udawać polską gazetę konspiracyjną (tytuł miał sugerować kontynuację przedwojennej „Gazety Narodowej”, wydawanej w Częstochowie przez Stronnictwo Narodowe). W owym piśmie podkreślano wagę zagrożenia komunistycznego, ujawniając jednak przy tym orientację proniemiecką. Drukowano również „Strażnicę” – gazetę dla robotników przymusowo zatrudnionych przy budowie niemieckich umocnień wojskowych. Ponadto w 1942 reprezentanci lokalnych niemieckich władz administracyjnych podjęli próbę wydawania własnego periodyku sportowego – „Mitteilungsblatt der Deutschen Turn und Sportgemeinschaft Tschenstochau”, tłoczonego w drukarni Wilkoszewskiego, zaś w 1943–44 drukowano tam gazetę dla żołnierzy niemieckich (przede wszystkim czołgistów) na froncie wschodnim pt. „Raupe und Rade” oraz pismo w języku rosyjskim dla żołnierzy gen. Andrieja Własowa. W Częstochowie znajdował się również oddział „Gazety Żydowskiej” – pisma wydawanego w języku polskim w Krakowie, będącego jedynym legalnym wydawnictwem prasowym dla Żydów w GG.

Jerzy Jarowiecki, Prasa w Polsce w latach 1939–1945, [w:] Historia prasy polskiej, pod red. J. Łojka, Warszawa 1980, s. 13, 19, 21, 32; – Tomasz Mielczarek, Od „Monitora” do „Gońca Reklamowego”. Dzieje prasy częstochowskiej (1769–1994), Kielce 1996, s. 134, 135; Witold Mielczarek, Polityczna propaganda goebbelsowska i prasa niemiecka w Częstochowie w latach 1939–1945, [w:] Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej, Nr 101. Nauki Społeczno-Ekonomiczne, zeszyt Nr 12, Częstochowa 1978, s. 137, 143, 151, 153, 154, 155; – Witold Mielczarek, Propaganda i prasa Polskiej Partii Robotniczej w Częstochowie, [w:] Materiały z konferencji naukowych WOKI i MINEiS, red. W. Mielczarek, Częstochowa 1977, s. 292; – Jan Pietrzykowski, Cień swastyki nad Jasną Górą. Częstochowa w okresie hitlerowskiej okupacji 1939–1945, Katowice 1985, s. 210.

Autor: → Paweł Michalski

Ostatni Grosz... czytaj

Błeszno... czytaj

Dźbów... czytaj

Ostatnio dodane


Miejski Uniwersytet Powszechny

instytucja kulturalno-oświatowa utworzona w 1929 z inicjatywy częstochowskiego → Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. Organizatorem był Wydział Oświaty i... więcej::

Zakład Freblowski Stanisławy Ligęzówny

w 1912 Stanisława Ligęzówna (Ligenzówna) podjęła starania o powołanie w Częstochowie kantoru pośrednictwa dla nauczycielek. Od tegoż roku pod nazwą... więcej::

Kościółek i szpital – przytułek św. Jakuba

wybudowane (kaplica była murowana, a przytułek drewniany) jako zespół szpitalny w 1586 z fundacji Jakuba Zalejskiego, pisarza celnego... więcej::

Chajutin (Hajutin) Szymon Szmerka

Chajutin (Hajutin) Szymon Szmerka (ok. 1872–1929), działacz spółdzielczy i sportowy. Ur. w Moskwie, był synem Joela Wulfa i Dobry Elki z Wileńczyków. Chajutin do Częstochowy przybył... więcej::

Mamy
już:

800 haseł