Polska Macierz Szkolna (PMS)
Polska Macierz Szkolna (PMS), organizacja oświatowa założona w 1905 w Warszawie, znajdowała się pod wpływem Narodowej Demokracji. Koło PMS w Częstochowie, które powstało w czerwcu 1906, utworzyło dwie szkoły elementarne, prowadziło walkę z analfabetyzmem, gromadziło książki, by utworzyć własną bibliotekę. W końcu 1907 władze rosyjskie zabroniły działalności PMS. Czołowymi działaczami w tym okresie byli: → Władysław Małkowski, Stanisław Dłużniewski, → Marian Jurakowski, ks. → Józef Magott, → Leon Wasilewski, → Kazimiera Garbalska, Julia Szanser, → Władysław Gryżewski, → Konstanty Januszajtis. Reaktywowana w czerwcu 1916 jako koło częstochowskie Towarzystwa PMS; prowadziło kursy dla analfabetów i rzemieślników, otworzyło Seminarium Nauczycielskie Męskie (→ Państwowe Seminarium Nauczycielskie Męskie im. T. Kościuszki), utworzyło bibliotekę i czytelnię dla robotników przy ul. Ogrodowej 61. W celu pozyskania funduszy organizowało koncerty i widowiska teatralne. Wyróżniającymi działaczami byli w tym okresie byli:→ Józef Rutkowski (przewodniczący koła częstochowskiego), ks. → Marian Nassalski, ks. → Marian Fulman (przewodniczący koła nr 2); → Leon Mońkowski, → Feliks Dobrucki, → Stanisław Biernacki, → Stanisław Kożan, → Jan Prüffer, → Antoni Januszewski, → Józef Dziuba. Na terenie Częstochowy działały dwa koła PMS, w okręgu częstochowskim, którym kierował ks. M. Nassalski, znajdowały się koła w Kłobucku, Kamienicy Polskiej, Poczesnej i we Wrzosowej.
Jan Prüffer, Szkolnictwo w Częstochowie w okresie wojny (rok szkolny 1914/15–1915/16), Częstochowa 1916, s. 43, 44; Waldemar Palus, Życie społeczno–polityczne w Częstochowie w latach rewolucji 1905–1907, Częstochowa 2003, s. 223–233; – „Goniec Częstochowski” 1916, nr 189, s. 3, nr 201, s. 3, 1917, nr 18, s. 2, nr 24, s. 3, nr 5, s. 5, nr 30, s. 2, nr 158, s. 2–3, nr 199, s. 4.
Autor: → Juliusz Sętowski
Poprzednie hasło
→ Poligon Aniołów
Następne hasło
→ Polska Organizacja Skautowa (POS)
Ostatnio dodane
Miejski Uniwersytet Powszechny
instytucja kulturalno-oświatowa utworzona w 1929 z inicjatywy częstochowskiego → Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. Organizatorem był Wydział Oświaty i... więcej::
Zakład Freblowski Stanisławy Ligęzówny
w 1912 Stanisława Ligęzówna (Ligenzówna) podjęła starania o powołanie w Częstochowie kantoru pośrednictwa dla nauczycielek. Od tegoż roku pod nazwą... więcej::
Kościółek i szpital – przytułek św. Jakuba
wybudowane (kaplica była murowana, a przytułek drewniany) jako zespół szpitalny w 1586 z fundacji Jakuba Zalejskiego, pisarza celnego... więcej::
Chajutin (Hajutin) Szymon Szmerka
Chajutin (Hajutin) Szymon Szmerka (ok. 1872–1929), działacz spółdzielczy i sportowy. Ur. w Moskwie, był synem Joela Wulfa i Dobry Elki z Wileńczyków. Chajutin do Częstochowy przybył... więcej::