Mońkowski Leon

Udostępnij

Mońkowski Leon (ok. 1872–1937), inżynier architekt, działacz społeczny i oświatowy, nauczyciel. Ur. w Sandomierzu (?), był synem Józefa.

W 1898 ukończył studia i rozpoczął pracę jako architekt. Od 1907 zajmował stanowisko inżyniera – architekta powiatu częstochowskiego. Zaprojektował m.in. gmach → Szpitala → Towarzystwa Dobroczynności dla Żydów, który został uruchomiony w 1913. Był też współautorem (z inż. → Tadeuszem Fijałkowskim) projektu gmachu → Towarzystwa Dobroczynności dla Chrześcijan (przy ul. Staszica). Zajmował się też projektowaniem wnętrz: w 1907 wg jego rysunków zostały wykonane meble (w stylu zakopiańskim) w siedzibie → Towarzystwa Szerzenia Wiedzy. Na terenie Częstochowy należał do najaktywniejszych działaczy społecznych: od 1908 należał do komitetu organizacyjnego → Wystawy Przemysłu i Rolnictwa; w 1909 podczas trwania Wystawy był członkiem jury w kilku działach (m.in. robót kobiecych i przemysłu drzewnego). W 1910 współorganizował Wystawę Przeciwgruźliczą. Od 1909 był prezesem częstochowskiego oddziału esperantystów. Przez szereg lat zasiadał w zarządzie, a w 1914–18 kierował oddziałem częstochowskim → Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Prowadził szeroką działalność odczytową i oświatową: wygłaszał prelekcje, m.in. o grafice, krajobrazie polskim, dziejach cywilizacji. W 1915–17 prowadził zajęcia (w dziale humanistycznym) na kursach samokształcenia zorganizowanych przez → Towarzystwo Opieki Szkolnej (TOS): wykładał głównie o zabytkach budownictwa i sztuce ludowej (20 wykładów), estetyce, prowadził także naukę języka esperanto (na kursie wyższym). W tymże okresie był nauczycielem Gimnazjum Męskiego → Towarzystwa Opieki Szkolnej. Należał do zarządu tymczasowego → Polskiej Macierzy Szkolnej. Wspomagał Towarzystwo Szerzenia Wiedzy (składał ofiary rzeczowe i finansowe na jego rzecz). Na początku 1917 został delegatem Rady Narodowej Miasta Częstochowy. W maju tr. uczestniczył w Warszawie w zjeździe przedsiębiorców budowlanych (1 VII 1917 wygłosił sprawozdanie z tegoż zjazdu w Stowarzyszeniu Rzemieślniczo-Przemysłowym w Częstochowie). Współorganizował w Częstochowie Towarzystwo Przemysłu i Handlu. Przynajmniej do końca lat 20. był architektem powiatowym w Starostwie Powiatowym Częstochowskim. Przez szereg lat zasiadał w zarządzie oddziału częstochowskiego → Stowarzyszenia Architektów Polskich. Zm. 1 II 1937 w Krakowie, pochowany został w Sandomierzu.

Jego żoną była Zofia, działaczka społeczna i patriotyczna. Od 20 VIII 1919 działała w Komitecie Niesienia Pomocy dla Górnego Śląska (później był to → Komitet Obrony Śląska). Od 9 V 1921 ponownie należała do reaktywowanego Komitetu Obrony Śląska; pełniła tam funkcję skarbniczki. W 1919–22 była przewodniczącą → Koła Polek w Częstochowie, organizacji, która weszła w skład Komitetu Obrony Śląska. Mońkowska była współorganizatorką i kwestarką w czasie → kwest na rzecz Górnego Śląska. Zasiadała w zarządzie Rady Głównej Opiekuńczej w Częstochowie (w 1918–20), kierowała komisją dochodów Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża (później → Polski Czerwony Krzyż). Była przewodniczącą Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet, zasiadała również w zarządzie Związku Pań Domu.

Jan Prüffer, Szkolnictwo w Częstochowie w okresie wojny (rok szkolny 1914/15–1915/16, Częstochowa 1916, s. 15, 28; – „Gazeta Częstochowska” 1909, nr 25, s. 3, nr 34, s. 2, nr 45, s. 2, 1910, nr 107, s. 2; „Głos Wolności” 1924, nr 3, s. 2; „Goniec Częstochowski” 1907, nr 194, s. 3, 1908, nr 74, s. 3, nr 99, s. 2, 1909, nr 73, s. 2, nr 123, s. 2, 1912, nr 51, s. 3, nr 242, s. 2, 1916, nr 116, s. 7, 1917, nr 147, s. 3, 1931, nr 127, s. 3, 1937, nr 25, s. 3, 1938, nr 25, s. 3; „Nad Wartą” 1989, nr 7, s. 8, nr 12, s. 3; – Handlowiec. Kalendarz dla spraw handlu i przemysłu m. Częstochowy na 1913 r., [Częstochowa 1913?], s. 174; – Informator handlowo-przemysłowy m. Częstochowy na 1928, Częstochowa [1928?]; Pamjatnaja kniżka petrokowskoj guberni za god 1909, Piotrków 1909, s. 34; Kursy samokształcenia w Częstochowie. Sprawozdanie z cyklu pierwszego, Częstochowa 1915, s. 13; Kursy samokształcenia w Częstochowie. Sprawozdanie z cyklu trzeciego, Częstochowa 1917, s. 10; – Archiwum Państwowe w Częstochowie, Starostwo Powiatowe I 848.

Autor: → Juliusz Sętowski

Zobacz inne hasła z kategorii: → Osoby

Poprzednie hasło
→ Mondry Wojciech

Ostatni Grosz... czytaj

Błeszno... czytaj

Dźbów... czytaj

Ostatnio dodane


Miejski Uniwersytet Powszechny

instytucja kulturalno-oświatowa utworzona w 1929 z inicjatywy częstochowskiego → Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. Organizatorem był Wydział Oświaty i... więcej::

Zakład Freblowski Stanisławy Ligęzówny

w 1912 Stanisława Ligęzówna (Ligenzówna) podjęła starania o powołanie w Częstochowie kantoru pośrednictwa dla nauczycielek. Od tegoż roku pod nazwą... więcej::

Kościółek i szpital – przytułek św. Jakuba

wybudowane (kaplica była murowana, a przytułek drewniany) jako zespół szpitalny w 1586 z fundacji Jakuba Zalejskiego, pisarza celnego... więcej::

Chajutin (Hajutin) Szymon Szmerka

Chajutin (Hajutin) Szymon Szmerka (ok. 1872–1929), działacz spółdzielczy i sportowy. Ur. w Moskwie, był synem Joela Wulfa i Dobry Elki z Wileńczyków. Chajutin do Częstochowy przybył... więcej::

Mamy
już:

800 haseł