Michałowicz Mieczysław Jan

Michałowicz Mieczysław Jan (1876–1965), pseudonim Leonard. Lekarz pediatra, działacz niepodległościowy, społeczny i polityczny, senator Rzeczypospolitej Polskiej. Ur. 10 IX 1876 w Petersburgu, był synem Tytusa, urzędnika państwowego, i Zofii z Hryckiewiczów.

W 1895–1901 studiował w Cesarskiej Wojskowo-Medycznej Akademii w Petersburgu. Po otrzymaniu dyplomu lekarskiego pracował tam jako lekarz. Od 1896 należał do Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS); w 1898 był członkiem zarządu organizacji petersburskiej. W 1901 brał udział, m.in. z Jerzym Iwanowskim i Władysławem Mazurkiewiczem w zorganizowaniu ucieczki J. Piłsudskiego ze szpitala psychiatrycznego św. Mikołaja Cudotwórcy w Petersburgu. W 1905 skierowany przez partię do Częstochowy. Objął stanowisko naczelnego lekarza ambulatorium, a od 1906 szpitala → Huty „Częstochowa” B. Hantkego w Rakowie k. Częstochowy. Wszedł do składu Okręgowego Komitetu Robotniczego (OKR) PPS w Częstochowie, przewodniczył miejscowemu kołu inteligencji PPS, gromadził fundusze na działalność niepodległościową. W styczniu (lub lutym) 1906 uczestniczył wraz z kilkoma inżynierami Huty „Częstochowa” w spotkaniu z Piłsudskim w Rakowie. Jako delegat okręgu częstochowskiego partii brał udział w lutym tr. w VIII Zjeździe PPS we Lwowie. Od listopada 1906 był członkiem OKR PPS-Frakcji Rewolucyjnej w Częstochowie. Przygotował w okręgu częstochowskim akcję bojkotu wyborów do Dumy Państwowej. Prowadził wykłady w kółkach agitacyjnych. Rozkonspirowany i obserwowany przez agentów policji rosyjskiej odsunął się od pracy organizacyjnej. W 1905–06 Michałowicz angażował się w działalność społeczną na rzecz społeczności lokalnej Rakowa i Częstochowy, był inicjatorem utworzenia i współzałożycielem parku w Rakowie (obecnie przy ul. Łukasińskiego), był współzałożycielem (w 1906), później członkiem Zarządu → Towarzystwa Szerzenia Wiedzy w Częstochowie (i organizatorem oddziału w Rakowie), w sali → „Lutni” oraz salach fabrycznych w Częstochowie wygłaszał odczyty (m.in. o przesądach ludów pierwotnych, o funkcjonowaniu organizmu ludzkiego, także o rolnictwie i przemyśle w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych). Należał do → Towarzystwa Lekarskiego Częstochowskiego (TLCz). Aresztowany przez policję rosyjską 28 VI 1908 w Częstochowie, został skazany na zesłanie do Wschodniej Syberii z zamianą późniejszą na gubernię archangielską. Ostatecznie zmuszony do opuszczenia granic Królestwa Polskiego wyjechał do Krakowa. W 1909–10 praktykował jako lekarz pediatra w klinikach w Wiedniu, Berlinie i Strasburgu. W 1910–12 ponownie zamieszkał w Petersburgu; był tam lekarzem, kontynuował działalność polityczną w szeregach PPS-Frakcji Rewolucyjnej. Przeniósł się później do Lwowa, gdzie był współzałożycielem Towarzystwa Kropla Mleka. W 1914–18 kierował szpitalem w wojsku austriackim. W 1918–20 w stopniu kapitana Wojska Polskiego był ordynatorem szpitala wojskowego w Warszawie, w 1919–20 dyrektorem departamentu Ministerstwa Zdrowia Publicznego. Od 1920 jako profesor był związany z Wydziałem Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego (1922–23 dziekan, 1930–31 rektor, 1931–32 prorektor). Od 1924 był członkiem Państwowej Rady Zdrowia, od 1927 Rady Naukowej Wychowania Fizycznego. W 1919–39 zaangażowany w działalność Polskiego Komitetu Opieki nad Matką i Dzieckiem (od 1928 prezes), Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego (1924–39), prezesem Naczelnej Izby Lekarskiej. W 1926 uczestniczył w obchodach jubileuszu 25-lecia TLCz; wygłosił wówczas odczyt. Zaliczony przez Piłsudskiego do osobistych przyjaciół (był lekarzem jego dzieci). Udzielał się politycznie: w Unii Narodowo-Państwowej (1922), Komitecie Organizacyjnym Konfederacji Ludzi Pracy (1924), w 1937 był współorganizatorem, później prezesem Klubu Demokratycznego, w 1939 przewodził nowo utworzonemu Stronnictwu Demokratycznemu (SD). Senator RP w kadencji 1935–38. Od lat 20. należał do wolnomularstwa: był członkiem Wielkiej Loży Narodowej Polski w Warszawie. W 1939–42 działał w konspiracyjnym SD, był członkiem Rady Głównej Politycznej Polski Podziemnej, należał do Żegoty – Rady Pomocy Żydom; w jego mieszkaniu znajdowała się skrzynka przesyłkowa. W 1942–45 przetrzymywany był w niemieckich obozach koncentracyjnych. Po powrocie do kraju członek Krajowej Rady Narodowej (1945–46), poseł na Sejm (1947–52). Ponownie pracował na UW (1945–52), był prezesem (1945–47) i wiceprezesem (1948–50) Naczelnej Izby Lekarskiej, od 1946 członek – korespondent Polskiej Akademii Umiejętności, od 1947 członek Warszawskiego Towarzystwa Naukowego, od 1957 Polskiej Akademii Nauk. W 1945–49 był prezesem Rady Naczelnej SD. Był autorem szeregu prac z dziedziny pediatrii. Zm. 22 XI 1965 w Warszawie. W Częstochowie (uchwałą Miejskiej Rady Narodowej z 30 X 1967) jego imieniem nazwano ulicę w dzielnicy → Tysiąclecie.

Jego żoną (od 1901) była Stanisława z Jaczynowskich, mieli syna Jerzego Władysława (1903–1936), pediatrę, działacza socjalistycznego i robotniczego, lekkoatletę i piłkarza, autora prac z zakresu wychowania fizycznego.

Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny, t. IV (Piotr Majewski), red. G. Mazur, Warszawa 2009, s. 149–151; Ludwik Hass, Wolnomularze polscy w kraju i na świecie 1821–1999, Warszawa 1999, s. 315–316; – Katarzyna Budzowska, Zmiany nazw miejsc publicznych w Częstochowie w latach 1945–2011, „Rocznik Towarzystwa Genealogicznego Ziemi Częstochowskiej”, t. IV, 2011, s. 331; – Janusz Pawlikowski, Lekarz – społecznik z Huty „Częstochowa”, „Życie Częstochowskie” 2011 (29 IV–1 V), s. 8; Juliusz Sętowski, Czyn zbrojny organizacji bojowych Polskiej Partii Socjalistycznej w Częstochowskiem 1904–1910, Częstochowa 2003, s. 40, 51, 68, 69, 74, 77; – Stanisław Nowak, Z moich wspomnień, cz. II, Częstochowa 1902–1914, Częstochowa 1993, s. 71; Adam Uziembło, Niepodległość socjalisty, Warszawa 2008, s. 141, 144–147, 161, 162, 166, 167, 172, 177, 193, 195; – „Dziennik Częstochowski” 1906, nr 228, s. 3, nr 296, s. 2; „Goniec Częstochowski” 1907, nr 1, s. 3, nr 9, s. 2, nr 15, s. 3, nr 16, s. 3, nr 57, s. 3, nr 118, s. 3; „Kurier Codzienny” 1926, nr 68, s. 3; „Życie Częstochowy” 1965, nr 281, s. 5 (nekrolog); – „Archiwum Historii Medycyny” 1990, t. 53, s. 112.