Małkowski Władysław

Małkowski Władysław (1846–1911), prawnik, działacz społeczny. Ur. 10 V 1846 w Warszawie, był synem Ludwika, sędziego pokoju w Gąbinie. Stryjem Małkowskiego był Konstanty (1816–1905), dyrektor Wydziału Kryminalnego Komisji Rządowej Sprawiedliwości Królestwa Polskiego w 1863–72, później dyrektor tejże komisji, od 1874 senator rosyjski.

Małkowski ukończył Wydział Prawa i Administracji Warszawskiej Szkoły Głównej i w 1869 rozpoczął pracę jako patron (adwokat) Trybunału Cywilnego w Warszawie. Później był sędzią Sądu Okręgowego. Ok. 1880 osiedlił się w Częstochowie, gdzie otworzył biuro rejentalne (przy II Alei 22). W 1899–1903 był prezesem Straży Ogniowej Ochotniczej, która w tym okresie należała do najprężniej działających w Królestwie Polskim. W 1901 Małkowski, członek Międzynarodowej Rady Strażackiej, reprezentował polskie straże ogniowe na Międzynarodowym Kongresie Pożarniczym w Paryżu, a w 1910 na podobnym Kongresie w Brukseli. W kwietniu 1907 na Konferencji przedstawicieli straży ogniowych w Łowiczu został powołany do komitetu organizacyjnego zjazdu straży ogniowych z Królestwa Polskiego; władze rosyjskie nie wydały jednak zgody na ten zjazd. W końcu 1906, po wyjeździe z Częstochowy inżyniera → Jana Gryżewskiego, został prezesem koła miejskiego, a w 1907 okręgowego → Polskiej Macierzy Szkolnej. Od czerwca 1906 uczestniczył w pracach tymczasowego komitetu szkolnego, którego zasługą było utworzenie I → Polskiego Gimnazjum w Częstochowie. W szkole tej w 1906–08 wykładał prawoznawstwo. Na początku grudnia 1907 został wybrany przewodniczącym Komitetu Tymczasowego Wystawy Przemysłowo-Rolniczej. W 1908–09 uczestniczył w pracach związanych z organizacją wystawy, m.in. w uzyskaniu pozwolenia władz rosyjskich, przygotowaniu regulaminu wystawy, pozyskaniu funduszy, był organizatorem zebrań, na których propagowano wystawę: w Dąbrowie (Dąbrowa Górnicza), Zawierciu, Noworadomsku (Radomsko). W maju 1908 wybrany został wiceprzewodniczącym Komitetu wystawowego, reprezentował Komitet, m.in. w rozmowach z Izbą Handlową w Pradze. Był autorem publikacji Historia wystaw i ich znaczenie zamieszczonej w Przewodniku po Wystawie Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie, sierpień – wrzesień 1909 (Częstochowa 1909, s. 1–13). Małkowski należał do → Towarzystwa Dobroczynności dla Chrześcijan, był także prezesem Schroniska im. św. Antoniego oraz członkiem zarządu → Szpitala Najświętszej Maryi Panny. W maju 1909 był współorganizatorem, a później przewodniczącym → Towarzystwa Opieki Szkolnej. Mimo że był sympatykiem Stronnictwa Polityki Realnej, w styczniu 1907 wybrano go przewodniczącym komitetu obywatelskiego koncentracji narodowej, który wziął udział w wyborach do II Dumy Państwowej. Małkowski wg → Stanisława Nowaka „był człowiekiem światowym, bardzo oczytanym, inteligentnym i rozumnym, znał expedite kilka języków obcych, pomimo tego nie cieszył się zbytnią sympatią towarzystwa polskiego w Częstochowie”. Zarzucano mu wyniosłość oraz lojalizm wobec Rosjan, czego wyrazem był tytuł szambelana dworu cesarskiego. Małkowski był bibliofilem, właścicielem największego księgozbioru w Częstochowie (w ogromnej części odziedziczył go po swoim stryju Konstantym). Zm. 18 III 1911 na Riwierze, pochowany został w Krakowie. Był odznaczony Orderem Św. Stanisława II klasy (1908).

W małżeństwie z Aleksandrą Andrault de Langneron miał syna Witolda (14 VIII 1884 – 9 VII 1962), architekta i scenografa, który m.in. uczestniczył w budowie pawilonów na Wystawę Przemysłowo–Rolniczą w 1909 w Częstochowie. Wtedy też podjął pracę z teatrem, projektując dekoracje dla tamtejszego → Teatru Małgorzaty Przybyłko-Potockiej. Od 1914 służył w II szwadronie Legionów Polskich.

Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Leksykon historii Polski, Warszawa 1995, s. 446 (dotyczy Konstantego); Nekrologi „Gońca Częstochowskiego” 1906–1925, oprac. J. Sętowski, A. Nalichowska, Częstochowa 2011, s. 45; Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, t. I, Warszawa 1973, s. 419–420 (dotyczy syna Witolda); – Tadeusz Olejnik, Towarzystwa Ochotniczych Straży Pożarnych w Królestwie Polskim, Warszawa 1996 (fotografia); – Stanisław Nowak, Z moich wspomnień, cz. II, Częstochowa 1902–1914, Częstochowa 1933, s. 35, 101, 103, 106, 208; – Wiktor Dzierżanowski, Przewodnik warszawski informacyjno-adresowy na rok 1870, Warszawa 1870, s. 58, 63 (dotyczy też Ludwika); Przewodnik po Wystawie Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie 1909 r., Częstochowa 1909, s. 4–5 (na fotografii zbiorowej); – „Dziennik Częstochowski” 1906, nr 260, s. 2, 1907, nr 6, s. 2, nr 26, s. 2, nr 37, s. 2; „Goniec Częstochowski” 1907, nr 61, s. 2, nr 124, s. 2, nr 330, s. 2, 1908, nr 28, s. 2, nr 63, s. 2, nr 95, s. 2, nr 123, s. 2, nr 124, s. 3, nr 192, s. 2, 1909, nr 21, s. 2, nr 138, s. 2; „Gazeta Częstochowska” 1909, nr 10, s. 2 (dotyczy żony Aleksandry), nr 18, s. 6, nr 98, s. 3; „Wiadomości Częstochowskie” 1906, nr 79, s. 3; Rocznik częstochowski. Kalendarz na rok 1903 wydany na korzyść Towarzystwa Dobroczynności dla Chrześcijan w Częstochowie, Częstochowa 1903, s. 7, 123; – Archiwum Państwowe w Częstochowie, Magistrat Częstochowy 3622.