Lühe (Lie) Aleksander

Lühe (Lie) Aleksander (1818–1903), inżynier architekt. Ur. w 1818 w Warszawie, był synem Leopolda i Karoliny z d. Jüngling (1786–1860), bratem Anny (1824–1897), zamężnej za Janem Stokmannem, proboszczem parafii ewangelicko-augsburskiej w Radomiu.

Jego ojciec Leopold (1778–1848), ur. w Berlinie, w rodzinie szlacheckiej, był lekarzem batalionowym w wojsku pruskim. W 1805–06 odbył kampanię przeciw Francji. W 1807 dostał się do niewoli francuskiej i wkrótce przeszedł do służby w wojsku polskim. Jako sztabslekarz 6 pułku piechoty Księstwa Warszawskiego brał udział w wyprawie Napoleona do Rosji; w 1812–14 znajdował się w niewoli rosyjskiej. W 1818 uzyskał dyplom doktora medycyny i chirurgii, a w 1819 został lekarzem dywizyjnym. W czasie powstania listopadowego 1830–31 prowadził szpital w Łowiczu. Zm. 19 IX 1848 w Warszawie.

Lühe po ukończeniu studiów w Petersburgu powrócił do Królestwa Polskiego i początkowo pełnił funkcję inżyniera architekta powiatu opatowskiego. W 1851–65 był inżynierem architektem powiatu wieluńskiego; w Wieluniu Lühe był autorem projektu pomieszczenia szkoły powiatowej pięcioklasowej oraz szkoły elementarnej w klasztorze pijarów. W 1866 i na początku 1867 był inżynierem architektem powiatu radomszczańskiego, później przeniósł się do Częstochowy, gdzie od 16 III 1867 zajmował stanowisko inżyniera architekta powiatu częstochowskiego. W Częstochowie Lühe zatwierdził projekt budowy cerkwi śś. Cyryla i Metodego, a także projekty wielu budynków, m.in. budynku przy → II Alei 19, w którym do 1908 funkcjonował teatr, później restauracja, kino i wreszcie bank. Lühe od 1895 był właścicielem budynku narożnego przy ulicy Centralnej (Śląska 3/5) i II Alei. 2 XII 1888 przeszedł na emeryturę. Uczestniczył w życiu parafii ewangelicko-augsburskiej w Częstochowie. W 1895 był członkiem kolegium kościelnego. Zm. 12 II 1903 w Częstochowie, został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim, w kwaterze 3, rząd I, grób nr 5.

Lühe był dwukrotnie żonaty; w pierwszym małżeństwie z Józefą Mierosławską miał troje dzieci: Józefa (3 III 1851–), Jana (12 V 1861–), córkę Aleksandrę (8 IV 1855–). W drugim małżeństwie z Anną Zniełkiewicz miał córkę Marię Annę (14 VIII 1889–) oraz syna Wacława Antoniego (1876–), inżyniera, który w czasie I wojny służył w wojsku rosyjskim. Przypuszczalnie po rewolucji październikowej 1917 pozostał w Rosji wraz z żoną Władysławą, nauczycielką, która pracowała w Związku Radzieckim w Ministerstwie Oświaty.

Piotr Szarejko, Słownik lekarzy polskich XIX wieku, t. IV, Warszawa 1997, s. 239, 240 (dotyczy ojca, Leopolda); – Juliusz Sętowski, Cmentarz ewangelicko-augsburski w Częstochowie. Przewodnik biograficzny, Częstochowa 2006, s. 146; – Katalog zabytków sztuki, Miasto Częstochowa, pod red. Z. Rozanow i E. Smulikowskiej, Warszawa 1995: cz. 1, Stare i nowe miasto, Częstochówka i przedmieścia, opracowanie autorskie Z. Rozanow i E. Smulikowska (tu błędnie: Lie); – Roman Jabłonowski, Wspomnienia 1905–1928, Warszawa 1962 (dotyczy syna, Wacława); – Lucyna Żyła, „Z dziejów parafii ewangelicko-augsburskiej w Częstochowie”, Częstochowa 1989, s. 25 (maszynopis w zbiorach parafii ewangelicko-augsburskiej w Częstochowie); – Pamjatnaja kniżka petrokovskoj gubernii na god 1900, Piotrków 1900, s. 69; – Urząd Stanu Cywilnego w Częstochowie, parafia ewangelicko-augsburska, księga małżeństw 1859–1887; – odpis z inskrypcji nagrobnej.