Krzemiński Antoni

Krzemiński Antoni (1882–1955), pionier kinematografii, właściciel kina. Ur. 3 IV 1882 w Dąbrówce Nagórnej, pow. radomski, był synem Stanisława i Tekli z Kędrów.

Krzemiński wraz z bratem → Władysławem w 1899 organizował w „Gabinecie Iluzji” w Łodzi pokazy początkowo przeźroczy z dziedziny krajoznawstwa i astronomii, później kinematograficzne przy pomocy sprowadzonego projektora braci Lumière z zestawem osiemnastu filmów. Wspólnie stworzyli (przy ul. Piotrkowskiej 120) pierwszy stały kinematograf na ziemiach pol. W marcu 1900 przeniósł się z bratem do Radomia, a w maju tr. do Częstochowy. Tu przy ul. Panny Maryi (al. NMP) wznieśli drewniany budynek, w którym pokazywali tzw. ożywione fotografie. We wrześniu tr. przenieśli się do Włocławka, gdzie wybudowali podobny obiekt, a zimą wrócili do Łodzi. Po powrocie Władysława z wyjazdu do Paryża dla pozyskania nowych filmów, obaj prowadzili kino Teatr Żywych Fotografii w Łodzi (przy Nowym Rynku 4). W 1902–07 Krzemiński odbywał najczęściej wspólnie z bratem liczne, nieraz kilkusetkilometrowe podróże do różnych miast Królestwa Polskiego połączone z pokazami filmów; m.in. odwiedził Tomaszów, Zduńską Wolę, Sieradz, Koło, Konin, Kalisz, Ciechocinek, Piotrków, Dąbrowę Górniczą, Łomżę, Lublin, Warszawę. W 1903 wraz z bratem odbył pierwszą wyprawę na wschód, w której dotarł m.in. do Tuły i Kaługi, później do Kurska, Jelcza i innych miejscowości. Zimą 1904–05 dokonywał projekcji w różnych miejscowościach w Azji. Latem 1906 już z bratem odbył podróże do Lublina, Łomży, Grodna, Archangielska, Wiatki, a w lutym 1907 do Nowonikołajewska (Nowosybirsk) i Taszkientu. W 1909 bracia wzięli udział w Wystawie Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie; w drewnianym budynku (przy ul. Panny Maryi 65) uruchomili kino pod nazwą „Royal Palace”. Wobec narastającej konkurencji kin stałych, postanowili się osiedlić w Częstochowie. Jesienią t.r. wynajęli lokal (na I piętrze kamienicy przy ul. Panny Maryi 43 /al. NMP/). Otworzyli tu „Odeon”, najstarsze kino w Królestwie Pol. Realizowali własne filmy dokumentalne i umieszczali je w nadprogramie jako kroniki „Odeonu”. Prawdopodobnie Pożar zapałczarni (1913), uznawany za pierwszy polski film dokumentalny, to fragment jednej z takich kronik. Inne z nakręconych filmów to Przyjazd Pana Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego do Częstochowy, Przejazd przez Częstochowę wagonu ze zwłokami Słowackiego, Przejazd regenta Węgier do Warszawy w 1938. Kronikę filmową Krzemińskich ilustrowała muzycznie znana w mieście orkiestra Jerzego Bursika. Bracia kręcili też komedyjki własną kamerą. Pod koniec lat 20. Krzemiński zasiadał w zarządzie województwa właścicieli kinoteatrów. Wraz z bratem był współorganizatorem 6 II 1928 zjazdu właścicieli kinematografów z województwa kieleckiego; na zjeździe podjęto uchwałę o utworzeniu Związku Właścicieli Kinematografów Województwa Kieleckiego. Po II wojnie światowej pracował w kinie, którego wcześniej był współwłaścicielem Zm. 1 IV 1955 w Częstochowie, pochowany został na cmentarzu Kule w kwaterze 71, rząd VII, grób nr 14 (z brzegu kwatery).

W małżeństwie z Marią Smoleńską (1887–1976) miał dzieci: synów Stanisława (ur. 1923), lekarza ginekologa i Józefa (ur. 1923) oraz córki: Irenę zamężną Olczyk (ur. 1919) i Halinę Stanisławę.

Juliusz Sętowski, Cmentarz Kule w Częstochowie. Przewodnik biograficzny, Częstochowa 2005, s. 154–155; „Goniec Częstochowski” 1928, nr 33, s. 3; „Nowy Express Częstochowski” 1928, nr 91, s. 3; „Życie Częstochowy” 1990, nr 59 (M. Szczodrowska) s. 8, nr 83 (M. Szczodrowska), s. 8; – Urząd Stanu Cywilnego w Częstochowie, akt zgonu nr 457/1955; – informacje krewnego, Władysława Zimnickiego z Częstochowy oraz dokumenty i fotografie w jego posiadaniu.