Kostrzewska Maria

Kostrzewska Maria (1911–90), nauczycielka, działaczka harcerska i niepodległościowa. Ur. 11 VIII 1911 w Częstochowie, była córką Andrzeja Kostrzewskiego (ok. 1868–1951) i Agnieszki z Krzywdów (ok. 1883–1935).

Kostrzewska w 1930 ukończyła Seminarium Nauczycielskie w Częstochowie i w tr. rozpoczęła pracę w prywatnej szkole powszechnej Zofii Wigurskiej-Folfasińskiej. Od roku następnego pracowała w Szkole Powszechnej nr 10. Kostrzewska jeszcze podczas nauki w Seminarium Nauczycielskim wstąpiła do Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP). W końcu lat 30. została komendantką III Hufca Żeńskiego. W 1936–39 jako komendantka organizowała wycieczki i kierowała obozami harcerskimi. Po wybuchu wojny we wrześniu 1939 działała w Pogotowiu Harcerskim. W swoim mieszkaniu ukryła księgozbiór i pomoce szkolne. Gdy Niemcy zajęli budynek szkoły na więzienie, Kostrzewska pracowała w filii Szkoły Powszechnej nr 10 na tzw. „Piaskach” za cmentarzem żydowskim. Od 1939 kierowała tajną pracą niepodległościową harcerek z Szarych Szeregów w Częstochowie; z Warszawy otrzymała nominację na hufcową harcerek. Kostrzewska odpowiedzialna była za zorganizowanie punktów sanitarnych, skrzynek łącznościowych, kolportażu pism, ulotek, prowadzenia kancelarii wojskowej. Pracowała też w Polskim Czerwonym Krzyżu (PCK): zbierała żywność, bieliznę i dostarczała jeńcom i potrzebującym. Kierowała harcerską pocztą, w swoim mieszkaniu drukowała informacje radiowe, a także ulotki w języku niemieckim. Współredagowała również pisma Szarych Szeregów: „Pobudka”, później „Wiadomości”. W związku z jej pracą w harcerstwie przed wojną, w październiku 1941 została aresztowana w grupie sześciu nauczycielek miejscowych szkół; była przesłuchiwana w siedzibie Gestapo i więziona na Zawodziu w Częstochowie. W dn. 9 IV 1942 została wywieziona do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück. Tam działała w tajnej drużynie obozowej „Mury”, która zajmowała się podtrzymywaniem na duchu, nauczaniem, dożywianiem, dostarczaniem lekarstw więźniarkom. W sierpniu 1943 została przewieziona do filii obozu w Genthin k. Magdeburga, gdzie pracowała w fabryce amunicji. Po wyzwoleniu obozu 9 V 1945 przez wojska amerykańskie powróciła (pieszo) do Częstochowy. W dn. 1 VI 1945 zgłosiła się do pracy w Szkole Podstawowej nr 10. W tr. podjęła pracę w Komendzie ZHP prowadząc spotkania i opiekując się 8 Drużyną Harcerską im. A. Mickiewicza, działającą przy tejże szkole. Zm. 6 I 1990 w Częstochowie, pochowana została na cmentarzu Kule, w kwaterze 26, rząd IV, grób 15.

Kostrzewska nie założyła rodziny.

Juliusz Sętowski, Cmentarz Kule w Częstochowie. Przewodnik biograficzny, Częstochowa 2005, s. 148; Zbigniew Grządzielski, Był taki czas…Okupacyjne epizody Częstochowy i powiatu częstochowskiego w latach 1939–1945, Częstochowa 2000; Zygmunt Łęski, ZHP w Częstochowie i Kłobucku, Częstochowa 1993 (tu fotografia, s. 88); – Tomasz Mielczarek, Od „Monitora” do „Gońca Reklamowego”. Dzieje prasy częstochowskiej (1769–1994), Kielce 1996; – „Nad Wartą” 1996, nr 14 (Z. Łęski), s. 17 (dodatek do „Gazety Częstochowskiej”); – odpis z inskrypcji nagrobnej.