Komunistyczna Partia Polski (KPP)

Komunistyczna Partia Polski (KPP), do 1925 Komunistyczna Partia Robotnicza Polski (KPRP), partia polityczna powstała w grudniu 1918 w Warszawie na zjeździe zjednoczeniowym Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL) z Polską Partią Socjalistyczną – Lewicą. Prawie od początku istnienia działała nielegalnie. KPRP na początku 1919 liczyła w Częstochowie 500 osób, około połowę członków stanowili Żydzi. W 1918, 1919 najaktywniejszymi działaczami partii byli → Ignacy Uljański, → Bolesław Sośniak, Antoni Pietrzykowski i Józef Bielobradek. Wiosną 1919 wskutek opadnięcia rewolucyjnego fermentu i represji częstochowska KPRP osłabła; liczba jej członków spadła do 100. Latem 1920 gdy Armia Czerwona zbliżała się do Warszawy władze internowały w Częstochowie 56 komunistów i wysłały do obozu w Krakowie – Dąbiu. W 1921 nastąpiła odbudowa partii, silne wpływy zdobyli komuniści w fabrykach włókienniczych: „Częstochowianka”, „Stradom”, „Warta”, a także wśród kolejarzy węzła częstochowskiego. Częstochowska organizacja KPRP do 1923 stanowiła samodzielny okręg partyjny. Na terenie miasta działały dwa komitety dzielnicowe: Warszawska i Krakowska. W 1923 powstał okręgowy komitet Częstochowa-Piotrków KPRP. Po 1935 podejmowano próby utworzenia komitetu miejskiego i podmiejskiego partii, lecz ze względu na ciągłe aresztowania i represje policji struktury te nigdy nie były kompletne. Z tego też powodu organizacja zawieszała działalność w 1926–27 i 1931–32. Zapleczem kadrowym dla KPP był → Komunistyczny Związek Młodzieży Polskiej. Często tworzono komitety wspólne dla KPP i KZMP. KPP posiadała poważne wpływy w żydowskich związkach zawodowych. Do czołowych działaczy komunistycznych w 1921–25 należeli Władysław Weber, Dawid Rychter, Jacenty Puchała, Stanisław Caban, Władysław Kornacki, Władysław Gawron, Paulina Wardowa, Teodor, Henryk i Teofil Domagalscy, Szymon Auercham, Abracham Jerozolimski, Zygmunt Modzelewski, Zygmunt Zybersztajn, Mieczysław Fryde, Marian Kapitański.

Oblicza lewicy. Losy idei i ludzi, Warszawa 1992, s. 132, 133, 134 (T. Mielczarek); Społeczeństwo Częstochowy w latach 1918–1939, pod red. R. Szweda i W. Palusa, Częstochowa 1997, s. 177, 178 (J. Walczak).