Kołaciński Władysław

Kołaciński Władysław (1911–95), pseudonim Żbik, oficer Narodowych Sił Zbrojnych, kierownik Akcji Specjalnej Okręgu VIII (Częstochowa) Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ), dowódca oddziału partyzanckiego. Ur. 10 III 1911 w Piekarach, powiat piotrkowski, był synem Wincentego i Magdaleny z Królów.

Ukończył Szkołę Rzemiosł Towarzystwa Salezjańskiego w Łodzi. W 1932–35 odbył służbę wojskową w Marynarce Wojennej (m.in. na ORP „Burza”), potem do 1939 pracował w cywilnej linii lotniczej w Rumi. W stopniu starszego bosmana walczył w kampanii 1939 w rejonie Gdyni w III Kolumnie Samochodowej wchodzącej w skład Lądowej Obrony Wybrzeża. Wzięty do niewoli niemieckiej, z której udało mu się zbiec. Po powrocie w rodzinne strony związał się z konspiracją narodową: od 1940 należał do Organizacji Wojskowej Stronnictwa Narodowego przekształconej w Narodową Organizację Wojskową; pełnił funkcję gminnego komendanta. Zagrożony aresztowaniem wyjechał do Częstochowy; od marca 1943 był kierownikiem dywersji egzekutywy (NSZ) na powiat włoszczowski. 20 IV 1943 brał udział w akcji na Bank Emisyjny w Częstochowie. Aresztowany w lipcu 1943 i poddany śledztwu, zbiegł z transportu do obozu koncentracyjnego w Auschwitz (Oświęcim). Powrócił do konspiracji, objął funkcję kierownika Akcji Specjalnej Okręgu VIII (Częstochowa) NSZ. Od września 1943 był dowódcą oddziału partyzanckiego NSZ we Włoszczowskiem; w 1944 wszedł z oddziałem w skład 204 pułku piechoty Brygady Świętokrzyskiej NSZ. Nie wymaszerował z Brygadą Świętokrzyską do Czech; oddział rozwiązał w styczniu 1945, odtworzył w kwietniu 1945 jako formację antykomunistyczną. We wrześniu 1945 opuścił kraj, przedostał się do II Korpusu Polskiego generała W. Andersa; służył w batalionie komandosów w Macerata oraz w Kompaniach Wartowniczych na terenie amerykańskiej strefy okupacyjnej. W 1950 wyjechał do USA, do kraju wrócił w 1990. Opublikował wspomnienia Między młotem a swastyką (I wydanie Chicago 1961, II wyd. poprawione i uzupełnione, Warszawa 1991). Zm. 8 XI 1995 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu parafialnym w Bogdanowie (gmina Wola Krzyżtoporska w powiecie piotrkowskim). Na pomniku Skrzydła Pamięci znajdującym się na cmentarzu św. Rocha w Częstochowie zostało wyryte jego imię i nazwisko. Na kościele w Bogdanowie znajduje się tablica pamiątkowa ku czci Kołacińskiego (odsłonięta w 1996). Odznaczony m.in. Krzyżem Walecznych (1944).

Cmentarz św. Rocha w Częstochowie. Przewodnik biograficzny, pod red, J. Sętowskiego, Częstochowa 2012, s. 104–105; Wojciech Zaleski, Działania zbrojne i konspiracja na ziemi częstochowskiej w latach 1939–1947, Częstochowa 1998, s. 129, 131; Antoni Bohun-Dąbrowski, Byłem dowódcą Brygady Świętokrzyskiej NSZ (wydanie II), 1989, s. 92, 93, 106, 114, 118, 119; Władysław Kołaciński, Między młotem a swastyką, Warszawa 1991; Leszek Żebrowski, Narodowe Siły Zbrojne, Dokumenty, struktura, personalia, t. 3, 1994, s. 18, 27, 157, 158, 171, 185, 197 (tu fotografia);–http://www.sowiniec.com.pl/php/3_p_podziemna.php?ID3=139&s=1&li=&sort=K_OPS (data dostępu 8.05.2012; tu fotografia).