Hagen Leon

Udostępnij

Hagen Leon (1877–1943), dyrektor fabryki, działacz przemysłowy, społecznik i filantrop. Ur. 15 III 1877 w Verviers w Belgii, był synem Juliusza i Marii z Hauzerów.

Ukończył szkołę handlową (tzw. Atheneum Królewskie) w Verviérs. W 1895 przybył do Częstochowy, gdzie od tr. pełnił funkcję sekretarza dyrektora naczelnego Przędzalni Wełny w Czesankowej, Farbiarni Skór „Peltzer i Ska” (od 1910 Towarzystwo Anonimowe Przemysłu Włóknistego, a później Towarzystwo Akcyjne Przemysłu Włóknistego). W 1908 został dyrektorem handlowym fabryki, w 1919–42 zajmował stanowisko dyrektora naczelnego. W 1919 zdołał wpłynąć na zmianę decyzji zarządu Towarzystwa Akcyjnego w Verviers zamierzającego zlikwidować fabrykę, która wskutek rabunkowej gospodarki Niemców w 1915–18 poniosła ogromne straty finansowe (10600 tysięcy franków francuskich). Hagen, po przeprowadzeniu niezbędnych inwestycji w fabryce, doprowadził do jej ponownego uruchomienia. W latach 20. był członkiem delegacji polskiej biorącej udział w rozmowach handlowych z Niemcami. Uczestniczył też w międzynarodowym kongresie handlu wełną w Antwerpii. Podczas wojny z bolszewikami zaofiarował oddziałowi częstochowskiemu Polskiego Czerwonego Krzyża magazyny fabryczne na składowanie materiałów, ponadto konie, wozy, samochody do obsługi zaopatrzenia. Hagen należał do kilku towarzystw zrzeszających przemysłowców: w 1905 był współzałożycielem, a w 1905–39 dyrektorem Towarzystwa Przemysłowego w Częstochowie, w 1929–39 prezesem Towarzystwa Przemysłowców Okręgu Częstochowskiego. Pełnił też funkcję wiceprezesa Związku Przemysłu Włókienniczego RP oraz członka Rady Centralnej Związku Przemysłowców Polskich. W lutym 1931 w Sosnowcu zasiadał w prezydium Zjazdu Regionalnego Przedstawicieli Przemysłu i Handlu. W 1932 został członkiem zarządu (od 1933 wiceprezesem) → Towarzystwa Przyjaciół Francji w Częstochowie. Wraz z żoną był współorganizatorem licznych akcji dobroczynnych w Częstochowie, niejednokrotnie o szerokim zasięgu. Z jego inicjatywy zimą 1928/29 miejscowe banki oraz przemysłowcy złożyli fundusze na zakup węgla dla blisko tysiąca najbiedniejszych rodzin w mieście. Wspomagał finansowo szereg organizacji społecznych i dobroczynnych, m.in.: kolonie letnie dla dzieci Towarzystwa Opieki nad Bezdomnymi Chłopcami i → Towarzystwa Dobroczynności dla Chrześcijan. W listopadzie 1935 z okazji jubileuszu 40-lecia swojej pracy zawodowej i społecznej w Częstochowie przekazał znaczną sumę pieniędzy (2500 zł) na rzecz kilkunastu stowarzyszeń społecznych i dobroczynnych. W okresie kryzysu ekonomicznego lat 30. Hagen był członkiem komitetów pomocy bezrobotnym. Angażował się też w walkę z gruźlicą: był członkiem → Częstochowskiego Towarzystwa Przeciwgruźliczego (CzTP) oraz komitetu organizacyjnego „Dni Przeciwgruźliczych”, a dla Poradni Przeciwgruźliczej CzTP współfinansował zakup aparatu do wykonywania zdjęć rentgenowskich. Był członkiem honorowym KOS „Victoria”. Przyczynił się (inicjując zbieranie funduszy) do szybszego ukończenia budowy kościoła pw. św. Rodziny. Po wybuchu wojny w 1939 pozostał w Częstochowie. Od początku 1940 był członkiem Komitetu Miejscowego, a od 19 XII tr. Rady Prezydialnej Społecznego Komitetu Pomocy; działania tych komitetów obejmowały zakwaterowanie i wyżywienie ludności wysiedlonej do Częstochowy z Poznańskiego, Gdyni, Pomorza, Śląska i Łodzi. W zarządzanej przez Hagena fabryce znajdowały się kwatery zbiorowe dla 30 przesiedlonych osób. Funkcję dyrektora fabryki Towarzystwa Akcyjnego Przemysłu Włóknistego pełnił do kwietnia 1942, później fabryka została przejęta przez niemiecką firmę „Hasag” z Lipska i przekształcona w fabrykę amunicji. Hagenowie opuścili Częstochowę (wcześniej pamiątki rodzinne, w tym fotografie zostawili u rodziny Kieszczyńskich). Przez jakiś czas, w kwietniu 1942 jako goście mieszkali w majątku Henryka Potockiego w Chrząstowie. Później wyjechali do Warszawy. Hagen leczył się tam w klinice na białaczkę. Zm. w 1943 w Warszawie. Był odznaczony francuską Legią Honorową, belgijskim orderem Leopolda I, Złotym Krzyżem Zasługi.

W małżeństwie (zawartym 9 IX 1909) z Angeliką Nelly Byron, która w Częstochowie była członkinią zarządu (wiceprzewodniczącą) Towarzystwa Ochrony Kobiet (później Polskie Katolickie Towarzystwo Opieki nad Dziewczętami), zarządu Towarzystwa Przyjaciół Francji, miał córkę Francine, pianistkę, o której w 1929 pisał „Express Częstochowski”, że wdziękiem, techniką i wykonaniem podbiła serca podczas popisu uczennic → Wandy Kopeckiej. Po 1945 wyjechała do Belgii, była znaną pianistką. Syn Jean (Janusz) pseud. Dziryt, był szefem referatu „N” obwodu włoszczowskiego ZWZ-AK, dzięki niemu z fabryki „Stradom” i „Częstochowianka” wydobyto drelich i płótno na umundurowanie i bieliznę dla oddziałów leśnych. Aresztowany przez Niemców, został wywieziony do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Przeżył obóz.

Czy wiesz kto to jest?, red. Stanisław Łoza, Warszawa 1938; Uzupełnienia i sprostowania [b.r.w.], reprint, Warszawa 1983, t. I, s. 244 (fotografia); – Wojciech Borzobohaty, „Jodła”. Okręg radomsko-kielecki ZWZ–AK 1939–1945, Warszawa 1988, s. 225 (dotyczy Janusza de Hagena); Zbigniew Grządzielski, Z działalności Towarzystwa Przyjaciół Francji w Częstochowie, „Biuletyn” 1998, nr 14 s. 64; – Zbigniew Grządzielski, Działalność PCK w Częstochowie w latach 1919–1945, [w:] Życie codzienne w Częstochowie w XIX i w XX wieku, red. Ryszard Szwed, Waldemar Palus, Częstochowa 2000, s. 181; – Stanisław Rybicki, Pod znakiem lwa i kruka. Fragmenty wspomnień z lat okupacji, Warszawa 1990, s. 105; Konstanty Skirmut, Moje wspomnienia 1866–1945, Rzeszów 1998, s. 207; – „Goniec Częstochowski” 1912, nr 319, s. 2, 1925, nr 237, s. 3, 1927, nr 104, s. 4, 1928, nr 46, s. 3, nr 283, s. 3, 1931, nr 28, s. 2, nr 49 (jubileuszowy), s. 22 (fotografia), 1935, nr 253, s. 5 (fotografia), nr 255, s. 3, nr 258, s. 3, 1936, nr 249, s. 6, 1937, nr 64, s. 7 (dotyczy żony), nr 232, s. 3; „Słowo Częstochowskie” 1932, nr 6, s. 3; Rocznik polskiego przemysłu i handlu 1938, nr 27; Towarzystwo Przemysłowców Okręgu Częstochowskiego. Sprawozdanie za 1935/36, s. 22; Tadeusz Michalski, „Częstochowska bajka”, Kielce 1967, s. 10–12 (maszynopis w posiadaniu Mariana Michalskiego z Kielc); – informacje Marii Dąbrowskiej z Warszawy oraz Anny Łempickiej-Gluźniewicz z Zabrza (także fotografie z jej zbiorów).

Autor: → Juliusz Sętowski

Zobacz inne hasła z kategorii: → Osoby

Poprzednie hasło
→ Gryżewski Jan Łukasz

Następne hasło
→ Hala „Polonia”

Ostatni Grosz... czytaj

Błeszno... czytaj

Dźbów... czytaj

Ostatnio dodane


Miejski Uniwersytet Powszechny

instytucja kulturalno-oświatowa utworzona w 1929 z inicjatywy częstochowskiego → Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. Organizatorem był Wydział Oświaty i... więcej::

Zakład Freblowski Stanisławy Ligęzówny

w 1912 Stanisława Ligęzówna (Ligenzówna) podjęła starania o powołanie w Częstochowie kantoru pośrednictwa dla nauczycielek. Od tegoż roku pod nazwą... więcej::

Kościółek i szpital – przytułek św. Jakuba

wybudowane (kaplica była murowana, a przytułek drewniany) jako zespół szpitalny w 1586 z fundacji Jakuba Zalejskiego, pisarza celnego... więcej::

Chajutin (Hajutin) Szymon Szmerka

Chajutin (Hajutin) Szymon Szmerka (ok. 1872–1929), działacz spółdzielczy i sportowy. Ur. w Moskwie, był synem Joela Wulfa i Dobry Elki z Wileńczyków. Chajutin do Częstochowy przybył... więcej::

Mamy
już:

800 haseł