Gąsiorowski Janusz Tadeusz

Gąsiorowski Janusz Tadeusz, nazwisko przybrane Jerzy Gostyński. Generał brygady Wojska Polskiego, dowódca 7 Dywizji Piechoty. Ur. 17 VI 1889 we Lwowie, był synem Ferdynanda i Wandy z Gostyńskich.

Po ukończeniu III Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie (w 1907 zdał maturę z odznaczeniem) studiował w Wiedniu, a w 1909–13 na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ). Od 1901 należał do organizacji młodzieżowych „Pet” i „Zarzewie”. W 1909 współzałożycielem i komendantem krakowskiego oddziału Armii Polskiej, a od końca 1911 komendantem oddziału Polskich Drużyn Strzeleckich w Krakowie. W 1913 rozpoczął służbę w szkole jednorocznych ochotników artylerii armii austriackiej w Krakowie. Po wybuchu wojny w 1914 służył w 1 dywizjonie, a potem w 7 dywizjonie artylerii konnej na froncie rosyjskim; dowodził plutonem oraz baterią artylerii, był adiutantem dywizjonu i kombinowanej grupy austriacko-niemieckiej. W tym czasie został mianowany chorążym (1914) i podporucznikiem (1915). Otrzymał urlop zdrowotny 10 XII 1916, podczas którego nawiązał kontakt z Komendą Naczelną Polskiej Organizacji Wojskowej (POW) w Warszawie i poprowadził kurs peowiackiej szkoły podchorążych w Goszycach. Po zakończeniu urlopu nie powrócił do służby w wojsku austriackim, rozpoczął pracę w konspiracji niepodległościowej w Warszawie. W stopniu ogniomistrza, a później podchorążego Polskiej Siły Zbrojnej (pod nazwiskiem Gostyński) pracował jawnie w Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu jako referent Sekcji Naukowo-Wydawniczej, a jednocześnie w konspiracji działał w Komendzie Naczelnej POW. Pod koniec 1917 był jednym z twórców, a później współredaktorem czasopism wojskowych: „Bellona” i „Wiarus”. Od 1918 ukrywał się, (poszukiwany był przez Austriaków jak i przez Niemców). Po przejęciu przez Radę Regencyjną władzy nad Polską Siłą Zbrojną został awansowany do stopnia kapitana (1918) i przydzielony do organizującego się Ministerstwa Spraw Wojskowych (MSWojsk.), pracował w sekcji naukowej. Uczestniczył w rozbrajaniu Niemców w Warszawie, po czym został przydzielony do Dowództwa Okręgu Generalnego Warszawa jako referent organizacji i wyszkolenia. 26 XI 1918 uzyskał absolutorium na UJ. Od 5 I 1919 odkomenderowany do składu misji wojskowej do rozmów z władzami niemieckiej armii wschodniej (Ober-Ost), a w marcu dołączony do misji Aleksandra Więckowskiego, uczestniczył w rozmowach z bolszewikami. Po powrocie do Warszawy był ,,oficerem przydzielonym do sztabu generalnego”; od 16 VI 1919 był referentem, a od 20 XI szefem Sekcji Regulaminów i Wyszkolenia w Departamencie I Mobilizacyjno-Organizacyjnym MSWojsk. Jednocześnie od lipca 1919 reprezentował MSWojsk. w Centralnej Komisji Wyszkolenia Wojska Polskiego. W czerwcu 1920 był oficerem sztabu Armii Rezerwowej, poczym powrócił na poprzednie stanowisko w ministerstwie. Awansowany do stopnia podpułkownika (z dniem 1 IV 1920). Od 24 IX do 11 XI 1920 dowodził 3 pułkiem artylerii polowej Legionów i w zastępstwie III Brygadą Artylerii Legionów, po czym ukończył kurs wyższych dowódców w Warszawie (25 XI 1920-5 II 1921). Następnie był szefem Wydziału Regulaminów w Oddziale III Sztabu Generalnego. Był pisarzem wojskowym i tłumaczem; opublikował m.in. Armatki piechoty (Warszawa 1917) oraz Oficer artylerii. Artyleria konna. Szkic dziejów, organizacji i taktyki (Warszawa 1917). Co każdy żołnierz o artylerii wiedzieć powinien (I wyd. pod nazwiskiem Jerzy Gostyński, Warszawa 1918, II wyd. Warszawa 1919, III wyd. Warszawa 1920) oraz Budowa i obrona umocnień polowych. Wraz z Kazimierzem Daszkiewiczem przygotował Polską Bibliografię Wojskową (Warszawa 1921, 1923) opracował też Bibliografię druków dotyczących powstania styczniowego 1863–65 (Warszawa 1923). Zweryfikowany ostatecznie jako podpułkownik artylerii został przydzielony do Sztabu Generalnego. Po ukończeniu kursu doszkalającego w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie (15 X 1922–15 X 1923) przez rok zajmował stanowisko szefa sekcji doświadczalnej i wykładowcy w Doświadczalnym Centrum Wyszkolenia Armii w Rembertowie w 1924 awansował do stopnia pułkownika Sztabu Generalnego. Od 1924 był szefem biura Komitetu do Spraw Uzbrojenia w 1926 podczas przewrotu majowego stanął po stronie piłsudczyków i kierował warszawską Dyrekcją Okręgową Kolei Państwowych. Po likwidacji Komitetu do Spraw Uzbrojenia przeszedł we wrześniu 1926 do nowo utworzonego Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych, w którym był początkowo szefem gabinetu oraz II oficerem do zleceń, a od 15 VII 1927 – szefem Biura Inspekcji (z równoczesnym zachowaniem stanowiska oficera do zleceń przy Generalnym Inspektorze). 3 XII 1931 został mianowany szefem Sztabu Głównego i w kilka dni później awansowany do stopnia generała brygady. Po śmierci Piłsudskiego został 5 VI 1935 zwolniony ze stanowiska szefa Sztabu Głównego i mianowany dowódcą → 7 Dywizji Piechoty; stanowisko objął 27 VI 1935. Napisał broszurę Bitwa pod Wąsoszem 23 kwietnia 1863 r. (Częstochowa 1938). W tym samym okresie ukończył długo przygotowywaną Bibliografię psychologii wojskowej (Warszawa 1938). Latem 1939 ciężko chory, do swej dywizji powrócił po operacji bezpośrednio przed rozpoczęciem działań wojennych. W walkach 1939 trwał z dywizją na straconej pozycji, a po rozbiciu oddziału 4 września został wzięty pod Janowem do niewoli niemieckiej. Do końca wojny przebywał w oflagach: VIII E Johannisbrunn, II C Colditz i VII A Murnau. Uwolniony w 1945 z obozu jenieckiego wyjechał na leczenie do Nicei, a później osiadł w Paryżu. Tam zm. 19 X 1949, został pochowany na polskim cmentarzu Montmorency. Odznaczony Krzyżem Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyżem Niepodległości, Orderu Odrodzenia Polski (IV klasy), Krzyżem Walecznych (dwukrotnie), Złotego Krzyża Zasługi, Medalem Pamiątkowego za Wojnę 1918–1921 odznaką oficerską Związku Walki Czynnej tzw. Parasolem (1912). W małżeństwie z Zofią Zawiszanką (1889-1971), miał córkę Annę (7 VII 1916–23 VI 2000), tłumaczkę, (od 1915) późniejszą żonę Jerzego Turowicza, redaktora „Tygodnika Powszechnego”. Drugą żoną była Helena Makowska.

Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991, s. 95; – Lech Mastalski, Kadra dowódcza 7 Dywizji Piechoty 1919–1939. Słownik biograficzny, Częstochowa 2014, s. 49–55; – Jolanta Bogatek, Wódz z Częstochowy. Wspomnienie. Generał Janusz T. Gąsiorowski, ,,Gazeta w Częstochowie” (dodatek do ,,Gazety Wyborczej”), 1999 (6 IX), nr 208, s. 5.