Furmańczyk Antoni

Furmańczyk Antoni (1890–1930), działacz niepodległościowy, polityczny, członek Rady Miejskiej w Częstochowie. Ur. 4 I 1890 w Warszawie, był synem Jana i Rozalii z Napiórkowskich, bratem Witolda, nauczyciela, Wacława, żołnierza armii gen. Hallera, naczelnika więzienia w Kozienicach i Rawiczu, odznaczonego Krzyżem Virtuti Militari.

Furmańczyk w 1906 ukończył Szkołę Techniczną Konarskiego i Kühna, a w roku następnym kursy pedagogiczne. Był członkiem Związku im. J. Kilińskiego, a od 1907 → Narodowego Związku Robotniczego (NZR); należał do zarządu dzielnicy wolskiej NZR, brał udział w akcji oświatowej, organizował kolportaż czasopism. Od 1908 pracował jako nauczyciel. Aresztowany 25 III 1909 w lokalu konspiracyjnym NZR (przy ul. Wareckiej 14), więziony był od czerwca 1911 w Warszawskim Więzieniu Śledczym (Pawiak). Skazany na osiedlenie na Syberii, karę odbywał we wsi Aban k. Krasnojarska w guberni jenisejskiej. Po rewolucji lutowej 1917 przeniósł się do Krasnojarska. Od 1919 pracował w Kańsku w kraju krasnojarskim. W 1922 powrócił do Polski i zamieszkał w Warszawie. W roku następnym przeniósł się do Częstochowy, gdzie pracował jako inspektor Powiatowej Kasy Chorych. W 1924 z ramienia Zjednoczenia Zawodowego Polskiego (ZZP) wszedł do Rady Powiatowej Kasy Chorych. Był członkiem → Narodowej Partii Robotniczej (NPR), a po rozłamie w 1926 NPR-Lewicy; w partii tej pełnił funkcję przewodniczącego zarządu miej. Dwukrotnie wybierany był do Rady Miejskiej (RM) w Częstochowie: w 1925 z listy NPR, a w 1927 NPR-Lewicy i ZZP. W RM był członkiem komisji zdrowia i szpitalnictwa, finansowo-budżetowej, rozbudowy miasta, komitetu ratowniczego dla bezrobotnych, komisji rewizyjnej, Rady Szkolnej Miejskiej Furmańczyk należał do zarządu Komitetu Społecznego Niesienia Pomocy Bezrobotnym oraz współzałożycielem i wiceprezesem → Stowarzyszenia Pracy Społeczno-Wychowawczej im. Marszałka J. Piłsudskiego. Od 1928 należał do → Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR); w 1930 został prezesem Rady Powiatowej tego ugrupowania. We wrześniu tr. zdecydował się kandydować z ramienia BBWR do Sejmu. Zginął 16 X 1930, zastrzelony wraz z Janem Rejowskim, Maciejem Mołdą i Maciejem Zawadzkim, z przyczyn politycznych, przez członka Polskiej Partii Socjalistycznej Jana Kostrzewskiego. Pochowany został wraz z innymi ofiarami zamachu na cmentarzu Kule w kwaterze 23, rząd XI, grób 2 (przy al. Matki Boskiej Bolesnej. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Niepodległości (1932).

Jego żoną była Aleksandra Wiłkow (1896–1987), którą poznał i poślubił na zesłaniu, wnuczka Kuleszy, powstańca 1863–64, zesłańca na Syberię. W małżeństwie z nią miał dwóch synów: Henryka i → Wacława, architekta, urbanistę, w 1940–45 żołnierza Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej.

Juliusz Sętowski, Cmentarz Kule w Częstochowie. Przewodnik biograficzny, Częstochowa 2005, s. 80; Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny. Edycja 1, Warszawa 1984, s. 219 (dotyczy syna, Wacława); – Ryszard Szwed, Radni miasta Częstochowy w latach międzywojennych (1919–1939), [w:] Społeczeństwo Częstochowy w latach 1918–1939, Częstochowa 1997, s. 49; – „Dziennik Zarządu miasta Częstochowy” 1926, nr 9, s. 4, 8; „Express Częstochowski” 1930, nr 159, s. 3; „Express Ilustrowany” 1930, nr 291, s. 1–2; „Goniec Częstochowski” 1924 nr 138 s. 5, nr 145 s. 3, 1928 nr 46 s. 3, 1930 nr 241 s. 2–3, nr 242 s. 1, nr 245 s. 3; „Niepodległość” 1934, t. X, s. 359, 364, 1935, t. XII, s. 226, 338; – Archiwum Państwowe w Częstochowie, Magistrat Częstochowy 5318, 5503, s. 316, 318; Centralne Archiwum Wojskowe, Akta Krzyża Niepodległości, t. 76; Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Prokurator Warszawskiej Izby Sądowej 6770, k. 1–1, 20, 28, 63, 76, 84, 7941 k. 10, 265, 7961a, k. 17, 133; Archiwum Państwowe w Warszawie, Warszawski Gubernialny Zarząd Żandarmerii 3030, k. 70, 3125, k. 115; Urząd Stanu Cywilnego w Częstochowie, parafia Św. Rodziny 1930, akt zgonu nr 547, k. 68; – informacje synowej, Marty Furmańczyk z Częstochowy oraz fotografie i dokumenty w jej posiadaniu.