Franke Alfred Erdman

Franke Alfred Erdman (1895—1940 lub po 1945), chirurg, działacz społeczny. Ur. 10 XII 1895 w Częstochowie, był synem Adolfa Gustawa i Wandy Karoliny ze Schleicherów (1866–1928), bratem Artura i Eugeniusza. Franke ukończył dwuletnią szkołę Zofii Wigurskiej, następnie gimnazjum polskie w Częstochowie. W 1910 był członkiem Gimnazjalnego Klubu Footbalowego. Po uzyskaniu matury, od 1915 studiował medycynę na Uniwersytecie Warszawskim. Dyplom lekarski otrzymał w 1922. Jeszcze jako student w 1918–20 jako ochotnik walczył w obronie Lwowa oraz wojnie polsko-bolszewickiej. Po ukończeniu studiów wrócił do Częstochowy, gdzie prowadził praktykę lekarską. Od 1923 pracował w Szpitalu Najświętszej Maryi Panny (NMP), był też lekarzem Powiatowej Kasy Chorych (później Ubezpieczalnia Społeczna). W 1929 został ordynatorem oddziału męskiego szpitala. F. nieustannie pogłębiał swoją wiedzę; współpracował z kliniką chirurgiczną Uniwersytetu Jagiellońskiego, kliniką ortopedyczną w Wiedniu. Dzięki tym kontaktom wprowadzał do praktyki lekarskiej nowatorskie metody leczenia chirurgicznego. Z jego pomocy jako lekarza konsultanta korzystał → Szpital Towarzystwa Dobroczynności dla Żydów. 15 XII 1931 został zastępcą doktora → Władysława Wrześniowskiego, naczelnego lekarza Szpitala Miejskiego NMP. Po przejściu Wrześniowskiego na emeryturę, Franke w 1933 wygrał konkurs na stanowisko naczelnego ordynatora Szpitala Chirurgicznego NMP (do 1932 Szpital Miejski); stanowisko to zajmował do sierpnia 1939. Pracował również w prywatnej lecznicy „Dom Zdrowia” (przy ul. Kościuszki 9a). Franke należał do stowarzyszeń zawodowych: Towarzystwa Lekarskiego Częstochowskiego oraz oddziału Związku Lekarzy Państwa Polskiego, w którym zasiadał w zarządzie. W pierwszej połowie lat 30. podczas kryzysu gospodarczego należał do Komitetu Niesienia Pomocy Bezrobotnym. Działał także w → Polskim Czerwonym Krzyżu (PCK) jako członek zarządu oraz wykładowca na kursach dla pielęgniarek PCK. W 1935–39 pełnił funkcję prezesa oddziału częstochowskiego → Związku Ochotników Wojennych Armii Polskiej (od czerwca 1939 Związku Ochotników Wojennych Wojska Polskiego); od 1938 należał do komisji głównej rewizyjnej tej organizacji w Warszawie. Był również członkiem Związku Rezerwistów Rzeczpospolitej oraz → Związku Strzeleckiego. W końcu sierpnia 1939 został objęty mobilizacją. W toku kampanii wojennej znalazł się w Równem, gdzie w stopniu podporucznika kierował szpitalem wojskowym. Po zajęciu tej miejscowości przez wojska radzieckie, został wzięty do niewoli. Przetrzymywany był w zbiorowym obozie jenieckim w Szepietówce, następnie w Starobielsku. Dalsze jego losy nie zostały wyjaśnione do końca. Wymieniony jest wprawdzie na liście katyńskiej oficerów zgładzonych przez NKWD wiosną 1940, lecz według niezależnych od siebie relacji dwóch świadków, którzy skontaktowali się po wojnie z rodziną, miał znajdować się w grupie kilkuset oficerów polskich wywiezionych na obszar koła podbiegunowego (Ziemia Franciszka Józefa). Tam w prymitywnych warunkach udzielał pomocy chirurgicznej, dokonując operacji narzędziami wykonanymi z kości. Po zakończeniu wojny podobno przebywał w obozie przejściowym w Archangielsku, gdzie mimo uszkodzonej prawej dłoni pomagał chorym w punkcie sanitarnym. Przypuszczalnie tam zmarł. Poświęcona mu symboliczna inskrypcja znajduje się na grobowcu rodzinnym na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie. W Częstochowie w kwietniu 2003 na ścianie kamienicy przy I Alei 14, tzw. → Domu Frankego wmurowano tablicę zadedykowaną Frankemu. Jego nazwisko widnieje również na Pomniku Katyńskim na cmentarzu Kule w Częstochowie.

W małżeństwie (od 1925) z Zofią Ellą Buhle (1906–72), córką Ludwika Buhlego, która w latach 20. i 30. była najlepszą tenisistką ziemną w Częstochowie, Franke miał troje dzieci: → Irenę Marię zamężną Smólską, → Halinę Wandę, syna Tadeusza (ur. 1934), inżyniera, absolwenta Politechniki Częstochowskiej.

Juliusz Sętowski, Cmentarz ewangelicko-augsburski w Częstochowie. Przewodnik biograficzny, Częstochowa 2006, s. 54–56.