Ersatze (Namiastki)

Ersatze (Namiastki), zamienniki towarów, wprowadzane w 1914–18 w wyniku wyczerpywania się zasobów towarów wysokogatunkowych. W Częstochowie na łamach prasy polecano czytelnikom zupy z różnego rodzaju ziół, herbatę ze skórek z jabłek, kawę z żołędzi. Proponowano domieszki do tytoniu np. liście róży. Propagowano konsumpcję owoców i grzybów, hodowlę kóz. „Goniec Częstochowski”, wobec niedoboru i drożyzny skór na podeszwy, zachęcał, by oszczędzać obuwie skórzane, dokonywać zakupu tanich sandałów na drewnianych podeszwach. W dzienniku tym zamieszczano też praktyczne pomysły, które miały ułatwiać życie w czasie wojny, np. przepisy na herbatę ludową, mającą zastąpić tradycyjną, czy stosowanie do prania bielizny szkła wodnego sodowego zamiast mydła. Zamieszczano receptury jak samemu, domowym sposobem wyrabiać mydło. Dużą oszczędnością miało być stosowanie papierowej bielizny sztywnej (kołnierzyków i mankietów), wytwarzano ubrania z papieru dla zmarłych (m.in. w sali zajęć Towarzystwa Ochrony Kobiet przy III Alei 65). W czasie wojny z powodu kryzysu zdarzały się wypadki fałszowania produktów wprowadzanych do handlu np. mieszanki mleka z wodą i masła krowiego z kokosowym, sacharynę (która zastępowała cukier) mieszano z wapnem.

Materiały w zbiorach Ośrodka Dokumentacji Dziejów Częstochowy Muzeum Częstochowskiego.