Enklawa Jasna Góra (Cesarsko-Królewska Komendantura Enklawy Jasna Góra)
Enklawa Jasna Góra (Cesarsko-Królewska Komendantura Enklawy Jasna Góra), okupacyjna wojskowa placówka austro-węgierska w klasztorze jasnogórskim w Częstochowie, na obszarze okupacji niemieckiej w czasie I wojny światowej. Została utworzona 26 IV 1915 po przyjęciu przez cesarza Niemiec Wilhelma II propozycji ze strony cesarza Austro-Węgier Franciszka Józefa, by wojsko jego katolickiej monarchii roztoczyło opiekę nad sanktuarium jasnogórskim. Enklawa obejmowała zabudowania klasztorne, ogrody, przyklasztorne grunta będące własnością oo. paulinów i kilka pobliskich domów mieszkalnych; weszła w skład austriackiego Generał-Gubernatorstwa wojskowego w Lublinie. Komendantem placówki został kapitan Józef Kletlinger, później w stopniu majora. Obok niego przez kilka pierwszych miesięcy istnienia Enklawy władzę na jej terenie sprawował urzędnik cywilny narodowości polskiej Pełczyński. Wojskowa załoga Enklawy składała się z dziewięciu żołnierzy – Austriaków i Czechów; łącznie zamieszkiwało ją ok. 150 osób narodowości polskiej, w tym 20 zakonników i braci zakonnych. W klasztorze założona została austro-węgierska placówka pocztowa. Zarówno dowódca Enklawy, jak i jej obca załoga zachowywali się poprawnie względem oo. paulinów. Wobec rozpadu monarchii austro-węgierskiej, 4 XI 1918 z rozkazu gen. Tadeusza Jordana Rozwadowskiego oddział żołnierzy 22 pułku piechoty pod dowództwem podporucznika Artura Wiśniewskiego opanował bez walki i incydentów teren Enklawy. Usunięto obce napisy i emblematy państwowe Austro-Węgier. Podporucznik A. Wiśniewski był przez kilka dni polskim wojskowym komendantem Jasnej Góry.
Jerzy Błażej Mazik, O częstochowskich pocztach lat minionych opowieści, Częstochowa 2013, s. 153, 154, 155; – Jan Pietrzykowski, Jasna Góra w okresie dwóch wojen światowych, Warszawa 1987, s. 43, 44, 45, 46, 77, 78; – Jan Związek, Kościół częstochowski w pierwszych latach niepodległej Polski, „Ziemia Częstochowska” 1999, t. XXVI, s. 43; – „Gazeta Częstochowska” (magazyn historyczny „Nad Wartą”) 2017, nr 3, s. I.
Autor: → Paweł Michalski
Poprzednie hasło
→ Emko. Międzyspółdzielniany Klub Kulturalno-Oświatowy „Emko”
Następne hasło
→ Enro.Polskie Zakłady Przemysłu Stalowego „Enro”
Ostatnio dodane
Miejski Uniwersytet Powszechny
instytucja kulturalno-oświatowa utworzona w 1929 z inicjatywy częstochowskiego → Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. Organizatorem był Wydział Oświaty i... więcej::
Zakład Freblowski Stanisławy Ligęzówny
w 1912 Stanisława Ligęzówna (Ligenzówna) podjęła starania o powołanie w Częstochowie kantoru pośrednictwa dla nauczycielek. Od tegoż roku pod nazwą... więcej::
Kościółek i szpital – przytułek św. Jakuba
wybudowane (kaplica była murowana, a przytułek drewniany) jako zespół szpitalny w 1586 z fundacji Jakuba Zalejskiego, pisarza celnego... więcej::
Chajutin (Hajutin) Szymon Szmerka
Chajutin (Hajutin) Szymon Szmerka (ok. 1872–1929), działacz spółdzielczy i sportowy. Ur. w Moskwie, był synem Joela Wulfa i Dobry Elki z Wileńczyków. Chajutin do Częstochowy przybył... więcej::