Dyskusyjny Klub Filmowy „Rumcajs”

Dyskusyjny Klub Filmowy „Rumcajs”, powstał 10 XII 1955 z inicjatywy Emila Garczyńskiego, Zdzisława Sroczyńskiego i Henryka Koźmińskiego, początkowo nosił nazwę Dyskusyjny Klub Filmowy (DKF) Studentów i Inteligencji. Na pierwszym pokazie (11 XII 1955) wyświetlony został Dyktator Chaplina. W 1956, na założycielskim Zjeździe Polskiej Federacji DKF-ów, otrzymał w ogólnopolskim rejestrze nr 3. Siłą DKF-u był ambitny repertuar filmowy; w początkowym okresie działacze klubowi sprowadzali filmy na taśmie 16 mm z ambasad USA i Szwecji. W 1955–65 projekcje odbywały się w kinie „Bałtyk” i → kinie „Wolność”, w sali Domu Kultury Zjednoczenia Kopalnictwa Rud Żelaza i w → Klubie Studenckim „Filutek”. W 1965, z okazji jubileuszu 10-lecia, klub otrzymał medal Polskiej Federacji DKF-ów za osiągnięcia w popularyzacji sztuki filmowej. Spotkania dyskusyjne odbywały się w podziemiach Rektoratu → Politechniki Częstochowskiej, klub liczył 200 członków. Najlepsze warunki do działalności klub uzyskał w 1973 z chwilą otrzymania sali → klubu „Politechnik”. W 1975 patronem DKF-u został Rumcajs, bohater popularnej kreskówki. Dużą popularnością cieszyły się pokazy przedpremierowe filmów (m.in. Stanisława Barei, Jerzego Hoffmana, Pawła Komorowskiego), spotkania z ludźmi filmu: reżyserami, scenarzystami, aktorami i krytykami filmowymi. Na zaproszenie DKF-u do Częstochowy przyjeżdżali najwybitniejsi aktorzy (m.in.: Beata Tyszkiewicz, Anna Ciepielewska, Irena Karel, Anna Milewska, Daria Trafankowska, Agnieszka Grochowska, Bogumił Kobiela, Ryszard Filipski, Daniel Olbrychski, Leszek Teleszyński, Franciszek Trzeciak, Ryszard Pietruski, Jerzy Radziwiłowicz, Andrzej Pieczyński), reżyserzy (Agnieszka Holland, Andrzej Wajda, Paweł Kędzierski, Jerzy Domaradzki, Sylwester Chęciński, Andrzej Trzos-Rastawiecki, Wojciech Marczewski, Krzysztof Zanussi, Krzysztof Kieślowski, Mieczysław Waśkowski, Kazimierz Kutz, Tomasz Zygadło, Filip Bajon, Lech Majewski, János Rózsa, Vaclav Čtvrtek, Piotr Szulkin), scenarzyści (m.in. Aleksander Ścibor-Rylski), krytycy filmowi i historycy filmu (Alicja Helman, Henryk Depta, Aleksander Jackiewicz, Janusz Skwara, Bolesław Lewicki, Tadeusz Sobolewski, Krzysztof Mętrak, Leon Bukowiecki, Krzysztof Kreutzinger). Najlepsze warunki dla działalności zapewnił (od 1973) klub „Politechnik” Politechniki Częstochowskiej. W 1980 „Rumcajs” był gospodarzem XXXV Ogólnopolskiego Seminarium Polskiej Federacji DKF. Od schyłku lat 80. XX w. następowało stopniowe ograniczanie działalności, głównie ze względów finansowych; pozyskiwanie filmów zagranicznych stało się bardzo trudne, ponadto znacznie wzrosły stawki Filmoteki Narodowej. Od 2007 DKF nie funkcjonował, wznowienie działalności nastąpiło w 2009. Rola DKF „Rumcajs” w propagowaniu sztuki filmowej jest trudna do przecenienia, entuzjazm działaczy klubu sprawił, że w „Politechniku” powstała biblioteka filmowa, zaczęły działać kluby filmowe, m. in. Młodzieżowy Klub Filmowy przy → kinie „Relax”, równolegle z „Rumcajsem” działał (do 1985) Amatorski Klub Filmowy. DKF „Rumcajs” był laureatem wielu nagród i wyróżnień, m.in. Nagrody Polskiej Federacji DKF im. Antoniego Bohdziewicza (1977, 1981) oraz Dyplomu Honorowego Ministra Kultury i Sztuki za osiągnięcia w upowszechnianiu kultury filmowej. Kolejnymi prezesami DKF-u byli: Emil Garczyński, Ryszard Uklański, Zdzisław Sroczyński, Zygmunt Chmielarz, Włodzimierz Konarski (dwukrotnie), Jacek Tomczyk, Tomasz Gawlikowski, Małgorzata Majer, Tadeusz Piersiak. Ważną rolę odgrywali ponadto ludzie związani z „Rumcajsem”, przede wszystkim wieloletni wiceprezes → Janusz Kołodziejski, a także członkowie Rady Klubu, pracownicy naukowi, fotograficy, kinooperatorzy i wielu miłośników sztuki filmowej (m.in. Barbara Skórkowska, Barbara Wąsalska, Marek Duda, Kazimierz Maciejowski, Adam Sułkowski, Stanisław Siwczyński, bracia Andrzej i Marian Sztajnerowie, Czesław Walotek).

To już 30 lat. Dyskusyjny Klub Filmowy w Częstochowie, oprac. Jacek Tomczyk, Częstochowa 1986; Janusz Kołodziejski, Dyskusyjny Klub Filmowy „Rumcajs”, [w:] Częstochowa w PRL-u, t. II, pod red. J. Kołodziejskiego, Częstochowa 2020, s. 67–74; Janusz Kołodziejski, Dyskusyjny Klub Filmowy „Rumcajs” przy Politechnice Częstochowskiej, Częstochowa 2011.