Bram Arnold Aron

Bram Arnold Aron (1887–1942), lekarz rentgenolog, radny miejski, działacz polityczny i społeczny. Ur. 21 IV 1887 w Częstochowie, był synem Michała (–1928), kupca, właściciela cegielni (przy ul. Barbary 76b), działacza Towarzystwa Dobroczynności dla Żydów, i Heleny Heny z Horowiczów (–29 VIII 1922 Częstochowa).

Bram ukończył rosyjskie Gimnazjum Męskie w Częstochowie, przynajmniej od 1909 studiował medycynę na uniwersytecie w Bernie (Szwajcaria), później na uniwersytecie w Kazaniu (Rosja). Dyplom lekarza otrzymał w 1914 i powrócił do Królestwa Polskiego. Po wybuchu wojny, w sierpniu tr. powołany do wojska rosyjskiego, dosłużył się stopnia kapitana lekarza. W 1919 wstąpił do Wojska Polskiego, zweryfikowany w stopniu kapitana lekarza medycyny (ze starszeństwem od 1 VI 1919), w szeregach częstochowskiego → 27 pułku piechoty brał udział w wojnie z Rosją bolszewicką. Zdemobilizowany na początku lat 20. (jako oficer rezerwy posiadał przydział do IV batalionu sanitarnego w Łodzi, a od 1937 do kadry zapasowej 10 szpitala okręgowego). Prowadził w Częstochowie prywatną praktykę lekarską, był też właścicielem zakładu rozpoznawczo-leczniczego (przy al. Kościuszki 1, później przy al. Wolności 10); jako pierwszy i jedyny w mieście (do 1939) posiadał aparat rentgenowski. W II połowie lat 20. był lekarzem → Powiatowej Kasy Chorych, kierował też prywatnym Pogotowiem Lekarskim (przy al. Wolności 10, tam do 1939 mieszkał). W latach 30. był ordynatorem w Ośrodku Zdrowia → Towarzystwa Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej TOZ (przy ul. Berka Joselewicza). Należał do oddziału częstochowskiego → Polskiego Czerwonego Krzyża (PCK) oraz do → Towarzystwa Lekarskiego Częstochowskiego; w 1926 brał udział w przygotowaniach jubileuszu 25-lecia Towarzystwa. Bram był aktywnym działaczem samorządowym. Z ramienia żydowskich komitetów wyborczych czterokrotnie wybierano go do Rady Miejskiej (RM) w Częstochowie: w 1925, 1927, 1934 i 1939; w 1925–27 przewodził żydowskiemu klubowi radnych. W 1927 podczas rozłamu w kole radnych żydowskich wystąpił z niego razem z → Szymonem Pohorillem. Pracował w różnych komisjach RM: w 1919–25 w gospodarczej i rewizyjnej, w 1927–30 kanalizacji i wodociągów (komisji mającej sprawować kontrolę nad pracami kanalizacyjno-wodociągowymi wykonywanymi przez amerykańskie tow. „Ulen”), oświatowej i Rady Szkolnej, w 1930 w komisji finansowo-budżetowej (wszedł za → Maurycego Neufelda), a w 1935 należał do komisji regulaminowej, budżetowej i ds. urzędniczych. Udzielał się w ruchu syjonistycznym; od ok. 1928 kierował miejscowym oddziałem Organizacji Syjonistycznej. Angażował się też w działania kulturalne i sportowe; w lutym 1929 przewodniczył zebraniu dotyczącym utworzenia teatru żydowskiego w Częstochowie, w II połowie lat 20. był członkiem zarządu → Żydowskiego Towarzystwa Gimnastyczno-Sportowego, a także członkiem → Miejskiego Komitetu Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego. Uczestniczył w życiu miejscowej → Gminy Wyznaniowej Żydowskiej; m.in. zasiadał w jej radzie (w I połowie lat 30.), a w 1936 był przewodniczącym komisji podczas wyborów do rady tejże Gminy. Według opinii współczesnych „cieszył się dużą popularnością wśród robotników za swe oddanie dla nich”. W sierpniu 1939 w stopniu kapitana lekarza zmobilizowany do Wojska Polskiego. We wrześniu przypuszczalnie w toku walk z Niemcami znalazł się w Kowlu. W 1942 nadal tam przebywał (z żoną). W tr. (według → Bernarda Torbeczki) razem z żoną został zamordowany przez Niemców.

Jego żoną była Sura Perel z Rajchmanów (1886–1942), w małżeństwie z nią miał syna Jerzego (3 IX 1909 Berno, Szwajcaria–), absolwenta II Państwowego Gimnazjum im. R. Traugutta w Częstochowie, który później studiował medycynę w Mediolanie.

Jan B. Gliński, Słownik biograficzny lekarzy i farmaceutów ofiar drugiej wojny światowej, t. III, Wrocław 2003, s. 22–23; – Ryszard Szwed, Radni miasta Częstochowy w latach międzywojennych (1919–1939), [w:] Społeczeństwo Częstochowy w latach 1918–1939, Częstochowa 1997, s. 48, 49; Ryszard Szwed, Żydzi w samorządzie miasta Częstochowy w latach 1919–1939, [w:] Żydzi częstochowianie – współistnienie, holocaust, pamięć, red. J. Mizgalski, Częstochowa 2006, s. 166; „Traugutt”. II Liceum Ogólnokształcące im. Romualda Traugutta w Częstochowie 1920–2010, red. Juliusz Sętowski, Częstochowa 2010, s. 230 (dotyczy syna); Mieczysław Wyględowski, Chirurgia i chirurdzy Częstochowy, Wrocław 1997, s. 56, 59, 203; Żydzi częstochowianie. Współistnienie – holokaust – pamięć, Częstochowa 2004; – Stanisław Nowak, Samorząd m. Częstochowy w latach 1916–1931. Z moich wspomnień, cz. III, Częstochowa 1994, s. 191, 220; – „Częstochower Cajtung” 1928, nr 14, s. 5, 1932, nr 36, s. 1; „Dziennik Rozkazów Wojskowych” 1919, nr 77, s. 1746; „Dziennik Zarządu m. Częstochowy” 1926, nr 10, s. 4; „Express Częstochowski” 1928, nr 284, s. 5 (dotyczy ojca), 1929, nr 51, s. 3, 1930, nr 138, s. 2, nr 196, s. 2; „Goniec Częstochowski” 1920, nr 163, s. 3, 1922, nr 197, s. 3, 1932, nr 260, s. 3, 4; „Nasz Głos Powszechny” 1936, nr 3, s. 4; „Nowy Express Częstochowski” 1926, nr 258, s. 3, 1927, nr 8, s. 3, nr 126, s. 3; – Handlowiec. Kalendarz dla spraw handlu i przemysłu m. Częstochowy na 1914 r., [Częstochowa 1914?], s. 235 (dotyczy ojca); Informator miasta Częstochowy i okolic 1925, Częstochowa 1925, s. 24; Pamiętnik Jubileuszu 25-lecia Towarzystwa Lekarskiego Częstochowskiego 1901–1926, Częstochowa [b.r.w.], s. 59; Polski Czerwony Krzyż. Sprawozdanie oddziału częstochowskiego za 1933, Częstochowa, s. 14, 71; Rocznik adresowy 1901, s. 545 (dotyczy ojca); Rocznik lekarski Rzeczypospolitej Polskiej na 1933/34 rok, oprac. S. Konopka, Warszawa 1933, kolumna 100, 101; Rocznik oficerski rezerw 1934, reprint, Warszawa – Londyn 2003, s. 215, 756; Urzędowy spis lekarzy, lekarzy-dentystów, farmaceutów, felczerów, pielęgniarek, położnych uprawnionych i samodzielnych techników dentystycznych, Warszawa 1939, s. 20; – Archiwum Państwowe w Częstochowie, akta miasta Częstochowy 27/21, t. V, k. 1958, Magistrat Częstochowy 5316, 5503, 5573, Starostwo Powiatowe Częstochowskie 33/IV/803 (wykaz lekarzy powiatu częstochowskiego).