Barylski Stanisław

Barylski Stanisław (1889–1958), rzeźbiarz, pedagog. Ur. 25 I 1889 w Częstochowie, był synem Ignacego (ok. 1856–1916) i Karoliny Marii z Buslerów, bratem → Stefana i Tadeusza (1891–1955), lekarza dermatologa, uczestnika III powstania śląskiego, 1923–31 lekarza wojskowego, lekarza szpitala przeciwwenerycznego w Będzinie, komendanta szpitala w kampanii 1939, 1940–43 ordynatora szpitala w Częstochowie, po 1945 dyrektora szpitala w Katowicach.

Egzamin dojrzałości zdał w gimnazjum męskim w Rosławlu (wg innej wersji w Tyflisie). W 1907–08 studiował w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych (m.in. u Xawerego Dunikowskiego), a w 1909–11, po zdaniu egzaminu konkursowego, w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (u Konstantego Laszczki). Otrzymał wówczas kilka nagród (m.in. za rysunek) oraz medal brązowy (1910) za Akt męski i medal srebrny (1911) za akt. W 1912 przebywał w Paryżu, gdzie na wystawie w Grand Palaise otrzymał złoty medal za rzeźbę Prorok, wykonał również portret Olgi Boznańskiej. W 1913 odbywał służbę wojskową na Kaukazie w Manglisie. Nie zrezygnował jednak z pracy artystycznej. Powstały wówczas Popiersie gen. Karagina (odlane w metalu), Popiersie gen. Kotlarewskiego, „Sceptyk”. W 1914 przebywał w Petersburgu, gdzie brał czynny udział w wystawach (portret Lwa Tołstoja). Ok. 1916 wrócił do Częstochowy. Tu z przerwą, kiedy w 1920 uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, nadal tworzył liczne kompozycje figuralne i portrety, wykonywał rzeźby nagrobne (pomnik na grobie → Tadeusza Prüffera na cmentarzu Kule). W 1916–51 pracował jako nauczyciel rysunku, a po 1945 w szkole artystycznej (obecnie Zespół Państwowych Szkół Plastycznych), której był współzałożycielem. Ponadto prowadził prywatną szkołę rysunku i malarstwa. Wystawiał w Częstochowie i Warszawie, m.in. w „Zachęcie” (1934–36); po wojnie uczestniczył m.in. w: IV Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki, Radom 1948–49; V Wystawie Okręgowej w Łodzi, 1949; w Katowicach 1954–57; IV Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki w Warszawie, 1954. Brał też aktywny udział w życiu Związku Artystów Plastyków w Katowicach i Częstochowie. W 1946 otrzymał I nagrodę Prezydenta Miasta Częstochowy, a w 1958 Nagrodę Miasta Częstochowy za całokształt pracy artystycznej. Wiele rzeźb artysty uległo zniszczeniu (dużo niszczył sam), co utrudnia pełniejszą ocenę jego dorobku. Na wystawie pośmiertnej w 1959 w Muzeum Regionalnym w Częstochowie prace oryginalne uzupełniały liczne fotografie rzeźb nieistniejących. Rzeźbił w marmurze, granicie, brązie, drewnie i gipsie. Wiele uwagi w swej twórczości poświęcił postaci ludzkiej. Po wojnie liczne rzeźby ludzi w wieku dojrzałym wzbogacił cyklem (ok. 15 prac) główek portretowych dzieci. Wykonał go w ramach studiów do kariatyd, pracując w 1955 nad rekonstrukcją dekoracji rzeźbiarskiej organów jasnogórskich. Prace w zbiorach → Muzeum Częstochowskiego (MCz), m.in. Głowa chłopa, Popiersie M. Wolańskiego, Portret syna, Projekt pomnika, Autoportret, Łyżwiarz, Portret kresowca, i w posiadaniu prywatnym. W 2008 w MCz miała miejsce wystawa Wielość spojrzeń (przygotowana przez Katarzynę Sucharkiewicz), na której zaprezentowano dorobek artystyczny Barylskiego i jego syna Wojciecha. Zm. 16 IV 1958 w Częstochowie, pochowany został na cmentarzu św. Rocha, w sektorze 1, rząd 18, grób nr 1.

W małżeństwie z Lucyną Chachulską miał syna → Wojciecha.

Cmentarz św. Rocha w Częstochowie. Przewodnik biograficzny, red. J. Sętowski, Częstochowa 2012, s. 24–25; Słownik biograficzny ziemi częstochowskiej, t. I, red. A. Zakrzewski, Częstochowa 1998 (A. Jaśkiewicz), s. 19–20; Mieczysław Wyględowski, Almanach lekarzy Częstochowy, Częstochowa 2010, s. 39 (dotyczy braci Stefana i Tadeusza); – „Kurier Częstochowski” 1921, nr 5, s. 6.