Akcja plebiscytowa

Udostępnij

Akcja plebiscytowa, od lutego 1920 działał → Komitet Plebiscytowy Okręgu Częstochowskiego, który przejął niektóre agendy powstałego wcześniej → Komitetu Obrony Śląska. Włączył do swych prac (za zgodą prezesa → Mieczysława Kokowskiego), sędziów Sądu Okręgowego w Częstochowie. 24 II 1920 na posiedzeniu Okręgowej Rady Opiekuńczej zapadła decyzja o utworzeniu podkomitetów śląskich; największą aktywność wykazywały podkomitety w Kamienicy Polskiej, Przystajni i Truskolasach. Komitet prowadził ożywioną działalność odczytową, organizował akademie i wiece. Agitację prowadzono m.in. wśród licznie przybywających z Górnego Śląska pielgrzymów (Komitet zapewniał przybyszom noclegi i żywność). Do najbardziej ofiarnych działaczy należeli m.in. Wacław Fidler, Edmund Sojecki, J. Białkowski, Jan Kozicki, Jakubowski, → Teodor Kiser, → Adam Kałczyński, → Jadwiga Białkowska, → Halina Płodowska, Felicja Broniatowska, Maria Serednicka, Halina Skalmierska. Komitet Zjednoczenia Górnego Śląska z Rzeczpospolitą Polską zwrócił się 28 VIII 1920 o pomoc w rejestracji Górnoślązaków zamieszkałych w okręgu częstochowskim. Sekcja rejestracyjna pod przewodnictwem sędziego B. Bitnera urządziła 24 X 1920 w sali posiedzeń Rady Miasta spotkanie dla Górnoślązaków zamieszkałych w Częstochowie i okręgu częstochowskim, przyjęta została rezolucja wzywająca do połączenia Górnego Śląska z Polską. Utworzono Koło Górnoślązaków z → Augustem Allertem jako przewodniczącym. Do akcji plebiscytowej włączyły się nie tylko organizacje społeczne, ale także pracownicy zakładów przemysłowych, ziemianie, urzędnicy, nauczyciele, górnicy kopalni rud żelaza, strażacy, żołnierze oraz mieszkańcy poszczególnych gmin powiatu częstochowskiego. Zachowana w Archiwum Państwowym w Częstochowie księga kasowa Komitetu Plebiscytowego (prowadzona od grudnia 1920 do początku 1922) świadczy o niezwykłej ofiarności społeczeństwa miasta i okolic. Wykazy ofiarodawców na akcję plebiscytową systematycznie zamieszczał → „Goniec Częstochowski” 14 I 1921 Komitet Plebiscytowy uruchomił biuro (przy III Alei 67), w którym emigranci z Górnego Śląska mogli sprawdzić listę uprawnionych do głosowania. Zgłoszenia do udziału w plebiscycie były przyjmowane w Częstochowie, Kamienicy Polskiej, Kłobucku, Konopiskach, Krzepicach, Lipiu, Mstowie, Przystajni, Rakowie i Węglowicach. Prawo do głosowania miały osoby urodzone na Górnym Śląsku, które w dniu głosowania ukończyły 20 lat. Sekcja rejestracyjna dysponowała zweryfikowaną listą Górnoślązaków. Najwięcej uprawnionych do głosowania mieszkało w: Częstochowie (214), Kłobucku (25), Krzepicach (18) oraz w gminach Lipie (81), Grabówce (49), Przystajni (45), Hucie Starej (38), Kamienicy Polskiej (37) i Rększowicach (23). Ogółem na głosowanie wyjechało z Częstochowy i powiatu częstochowskiego 640 osób. Zapewniono im ubezpieczenie, żywność, pieniądze na drogę i opiekę lekarską. Częstochowa była punktem zbornym dla uprawnionych do głosowania także z głębi Polski (z Warszawy, Łodzi, Piotrkowa i Radomska), nocleg przygotowano im na Stradomiu. Urządzono także herbaciarnie na dworcu kolejowym w Częstochowie oraz Herbach. Główne Biuro Informacyjne znajdowało się w baraku Związku Zawodowego Kolejarzy. Stąd osoby biorące udział w głosowaniu pociągami udawały się na Górny Śląsk, jedna grupa przez stację kolejową w Herbach, druga przez stację w Sosnowcu. Na znak solidarności z wyjeżdżającymi na głosowanie odbyły się wiece w Kamienicy Polskiej, Kłobucku, Krzepicach i Mstowie. Po plebiscycie Komitet nie zaprzestał działalności, aktywnie wspomagał III powstanie śląskie, w którym wzięło udział wielu częstochowian i mieszkańców powiatu częstochowskiego. W maju 1922 Komitet Plebiscytowy wyasygnował 20 tys. marek polskich na uporządkowanie → kwatery powstańców śląskich na → cmentarzu św. Rocha.

Encyklopedia powstań śląskich, Opole 1982, s. 85–86 (Bogdan Cimała, Jan Łączewski); – Bohdan Puczyński, Udział społeczeństwa Częstochowy i okolicy w walce o przyłączenie Górnego Śląska do Polski w latach 1919–1921, „Ziemia Częstochowska” 1965, t. V, s. 204–208; Archiwum Państwowe w Częstochowie, zespół nr 1, sygn. 5134, 5159, 7231 (książka kasowa Komitetu Plebiscytowego), zespół nr 1026, sygn. 3, (listy Górnoślązaków zamieszkałych w mieście i powiecie częstochowskim), sygn. 4 (listy opieki nad rodzinami Górnoślązaków zamieszkałych w mieście i powiecie częstochowskim 1921), sygn. 5 (zeszyty korespondencji Sekcji Rejestracyjnej Komitetu Plebiscytowego w Częstochowie 1920–21.

Autor: → Andrzej Kuśnierczyk

Poprzednie hasło
→ Akcja AB

Ostatni Grosz... czytaj

Błeszno... czytaj

Dźbów... czytaj

Ostatnio dodane


Miejski Uniwersytet Powszechny

instytucja kulturalno-oświatowa utworzona w 1929 z inicjatywy częstochowskiego → Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. Organizatorem był Wydział Oświaty i... więcej::

Zakład Freblowski Stanisławy Ligęzówny

w 1912 Stanisława Ligęzówna (Ligenzówna) podjęła starania o powołanie w Częstochowie kantoru pośrednictwa dla nauczycielek. Od tegoż roku pod nazwą... więcej::

Kościółek i szpital – przytułek św. Jakuba

wybudowane (kaplica była murowana, a przytułek drewniany) jako zespół szpitalny w 1586 z fundacji Jakuba Zalejskiego, pisarza celnego... więcej::

Chajutin (Hajutin) Szymon Szmerka

Chajutin (Hajutin) Szymon Szmerka (ok. 1872–1929), działacz spółdzielczy i sportowy. Ur. w Moskwie, był synem Joela Wulfa i Dobry Elki z Wileńczyków. Chajutin do Częstochowy przybył... więcej::

Mamy
już:

800 haseł